.

Trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Xuân Tuyến, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Phan Phong Phú cho rằng, nguyên nhân giải ngân chưa cao về khách quan đó là: Quy trình thực hiện dự án đầu tư công theo quy định phải thực hiện theo trình tự hoặc đồng thời các thủ tục pháp lý, thủ tục hành chính được quy định tại nhiều văn bản luật và dưới luật.

Dự án đầu tư công phải thực hiện rất nhiều thủ tục hành chính, tùy theo từng dự án, các thủ tục hành chính vừa ở các cơ quan cấp Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã và liên quan trực tiếp đến người dân theo quy trình tại các văn bản pháp lý tương ứng. Một số thủ tục hành chính có quy định thời gian tối thiểu nên không thể rút ngắn được. Mặt khác, các cơ quan nhà nước phải thực hiện nội dung, trình tự đúng quy định pháp luật.

Các dự án đầu tư công được thực hiện với nhiều thủ tục, quy trình phức tạp, cần có thời gian để triển khai, một dự án phải thực hiện trình tự các quy trình hoặc đồng thời theo các quy định tại nhiều bộ luật khác nhau.

Về nguyên nhân chủ quan, đó là: Một số dự án vẫn đang thực hiện các thủ tục liên quan ở các bộ, ngành Trung ương (chuyển đổi đất rừng tự nhiên để thực hiện dự án) thời gian kéo dài đến nay vẫn chưa được cấp có thẩm quyền chấp thuận.

Công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng còn nhiều bất cập (xung đột về lợi ích, về đơn giá bồi thường vẫn chưa sát với thực tế, phương án và dự toán bồi thường có sự không đồng nhất giữa dự án đầu tư công và các dự án nhà đầu tự thỏa thuận), đặc biệt là các khu vực lợi thế như khu vực đô thị, khu vực ven biển.

Một số thủ tục hành chính thực hiện chưa thực sự nhanh chóng, có sự chồng chéo thủ tục pháp lý, quy định pháp lý chưa rõ. Sự phối hợp của các cơ quan, đơn vị có lúc, có nơi chưa nhịp nhàng. Năng lực một số đơn vị tư vấn, xây lắp còn hạn chế, ảnh hưởng đến tiến độ thẩm định, phê duyệt và triển khai thực hiện các dự án. 

Bên cạnh đó, kế hoạch vốn đầu tư công năm 2022 kéo dài sang năm 2023 của tỉnh tương đối lớn, một số nguồn vốn chỉ được phép giải ngân đến hết ngày 31/12/2023 như nguồn Chương trình Phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, nguồn dự phòng ngân sách Trung ương năm 2022.

Vì vậy, hiện nay các chủ đầu tư tập trung vào giải ngân kế hoạch vốn kéo dài và các nguồn vốn chỉ được phép giải ngân đến hết ngày 31/12/2023 trước, dẫn đến tỷ lệ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2023 đạt thấp.

Đối với các dự án chuyển tiếp (ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương): Tháng 1/2023 các chủ đầu tư tập trung giải ngân tháng 13 của kế hoạch năm 2022, các tháng đầu năm khối lượng còn ít nên nhà thầu xây lắp và chủ đầu tư chưa tiến hành nghiệm thu, công tác thanh, quyết toán và giải ngân vốn đầu tư công thường có xu hướng triển khai thanh toán khoảng thời gian giữa năm đến cuối năm.

Đối với các dự án khởi công mới năm 2023 nguồn ngân sách tỉnh: Các chủ đầu tư đang hoàn thiện thủ tục pháp lý để đưa dự án vào triển khai thi công. Hiện nay, còn một số dự án vẫn đang thực hiện các thủ tục đầu tư, chưa triển khai thi công dự án.

Các dự án thuộc nguồn vốn Chương trình Phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội: Các dự án được giao vốn vào tháng 3/2023, vì vậy, hiện nay các chủ đầu tư vẫn đang ở bước triển khai hoàn thiện các thủ tục để đấu thầu xây lắp và bắt đầu triển khai thi công nên cũng chưa có khối lượng để giải ngân.

Các dự án thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia: Được Trung ương cho phép kéo dài kế hoạch vốn năm 2022 sang năm 2023 nên hiện nay các sở, ngành, địa phương, chủ đầu tư đang tập trung giải ngân kế hoạch vốn kéo dài.

"Về trách nhiệm giải ngân thấp, trách nhiệm đầu tiên và trực tiếp thuộc về chủ đầu tư. Chủ đầu tư chịu trách nhiệm toàn diện về quy trình, tiến độ, giải ngân vốn, chất lượng công trình... Việc tỷ lệ giải ngân thấp một phần do công tác chỉ đạo của một số chủ đầu tư chưa quyết liệt, khoa học trong việc triển khai các bước của quy trình thực hiện dự án đầu tư công", ông Phan Phong Phú cho biết. 

Bên cạnh đó, thủ tục hành chính nhiều và phức tạp, các quy định pháp lý liên quan tới nhiều cơ quan xử lý (ở Trung ương, tỉnh, huyện, xã và người dân).

Để khắc phục những khó khăn, hạn chế nêu trên, đẩy mạnh thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công trong thời gian tới, Sở Kế hoạch và Đầu tư cũng đã đề xuất 3 nhóm nhiệm vụ, giải pháp có tính căn cơ, gồm: (1) Công tác lãnh đạo, chỉ đạo trong thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công; (2) Quán triệt, nâng cao tinh thần trách nhiệm của chủ đầu tư trong thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công; xử lý, kiểm điểm trách nhiệm các chủ đầu tư không hoàn thành kế hoạch giải ngân theo đúng tiến độ. (3) Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế chính sách, tiếp tục rút ngắn thủ tục hành chính, tăng cường công tác giải phóng mặt bằng.