Nhất trí cao với Tờ trình của Chính phủ và Dự thảo nghị quyết của Quốc hội về thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam, đại biểu Nguyễn Tiến Nam khẳng định đây là chủ trương đúng đắn, cần thiết, có cơ sở pháp lý, phù hợp với yêu cầu thực tiễn công tác quản lý, giam giữ, giáo dục, cải tạo và tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân hiện nay. Điều này sẽ góp phần giải quyết những khó khăn cho Nhà nước và các cơ quan quản lý trại giam khi mà nguồn nhân sách chưa đáp ứng đủ, điều kiện tổ chức lao động, dạy nghề cho phạm nhân trong trại giam chưa bảo đảm. 

Bên cạnh đó, theo đại biểu, dự thảo nghị quyết còn thể hiện tính nhân văn của chế độ bởi lẽ dù phạm nhân đang phải chịu hình phạt nhưng cũng được tạo điều kiện giúp họ cải tạo để trở thành người tốt, có cơ hội sớm hòa nhập với cộng đồng khi hết hạn tù, cơ hội có việc làm và trở thành người có ích cho xã hội.

Đại biểu Nguyễn Tiến Nam cũng nhấn mạnh về cơ sở pháp lý, nêu rõ một số điều khoản liên quan trong Luật Thi hành án hình sự 2019, trên cơ sở đó khẳng định đây là quy định mở, trong trường hợp Chính phủ không có quy định về việc cho phép tổ chức lao động cho phạm nhân ngoài trại giam thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội căn cứ vào kết quả giám sát việc làm thí điểm thời gian qua của Bộ Công an để quyết định, nếu thực sự hiệu quả thì Quốc hội xem xét, thảo luận để ban hành Nghị quyết. 

Đại biểu Nguyễn Tiến Nam tại phiên thảo luận ngày 3/6/2022

Về mặt thực tiễn, đại biểu Nguyễn Tiến Nam đã tiến hành khảo sát độc lập tại 3 trại giam thuộc Bộ Công an (gồm trại giam số 6 tỉnh Nghệ An; Đồng Sơn, tỉnh Quảng Bình; Xuân Hà, tỉnh Hà Tĩnh). Kết quả trong tổng số 507 phạm nhân đang lao động, cải tạo được lấy ý kiến, có 88,18% ý kiến cho rằng việc tổ chức lao động, dạy nghề cho phạm nhân là rất cần thiết, bổ ích và có ý nghĩa; 98,82% đề nghị các trại giam liên kết, phối hợp với doanh nghiệp, cơ sở sản xuất để tổ chức lao động, dạy nghề cho phạm nhân; 70% đánh giá việc tổ chức cho phạm nhân lao động, dạy nghề ngoài trại giam là phù hợp; 95,1% cam kết chấp hành nghiêm túc quy định của pháp luật, nội quy trại giam, nỗ lực lao động nếu được chọn tham gia lao động, học nghề ngoài trại giam.  

Từ những cơ sở pháp lý và thực tiễn nêu trên, đại biểu khẳng định sự đồng tình, ủng hộ đồng thời nêu rõ, đây chỉ mới đặt vấn đề thí điểm, sau 5 năm sẽ tổng kết, đánh giá hiệu quả, nếu kết quả tốt thì đây là định hướng để tiến tới việc đề xuất, sửa đổi, bổ sung pháp luật bảo đảm phù hợp với thực tiễn.

Đại biểu Nguyễn Tiến Nam cũng đề nghị nếu nghị quyết được thông qua, trong quá trình thực hiện, Chính phủ cần có hướng dẫn cụ thể đối với một số vấn đề chưa được luật hóa hoặc quy định tại các văn bản dưới luật, tạo hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp trong việc đầu tư sản xuất trên đất của trại giam theo quy định của Luật Đất đai 2013, nhất là trong vấn đề Nhà nước giao đất an ninh cho các đơn vị quản lý, không thu tiền. 

Bên cạnh đó là hành lang pháp lý đối với các vấn đề như sử dụng nguồn vốn từ kết quả lao động của phạm nhân để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất các trại giam; cơ chế hợp tác giữa các bên để bảo đảm vừa thực hiện tốt việc quản lý, giam giữ phạm nhân, vừa tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho họ một cách hiệu quả, có sự hỗ trợ, góp sức của các tổ chức khoa học, xã hội, các trường đào tạo nghề, đáp ứng yêu cầu lao động trước mắt và lâu dài, đặc biệt là tránh sự lãng phí nguồn nhân lực rất lớn.
 

Phòng Công tác Quốc hội