Thực hiện quan điểm “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội”. Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến công tác giáo dục và đào tạo. Để hoàn thành trọng trách này, ngành giáo dục đã chủ trương xây dựng mô hình trường đạt chuẩn quốc gia với mục tiêu: Xây dựng trường chuẩn quốc gia là tạo bước chuyển mạnh mẽ trong chất lượng giáo dục toàn diện, góp phần phát triển giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa.

Xây dựng trường chuẩn quốc gia là chủ trương quan trọng mang tính chiến lược lâu dài của ngành giáo dục và phải có sự tham gia của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội. Trong nhiều năm qua, công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia tại tỉnh Quảng Bình đã được Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, UBND tỉnh quan tâm, chỉ đạo sát sao; cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, các tổ chức kinh tế - xã hội và nhân dân vào cuộc. Mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia được thể hiện trong Nghị quyết của Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, Nghị quyết HĐND tỉnh về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025, các Nghị quyết của HĐND và kế hoạch của UBND các cấp; được quán triệt sâu sắc đến các cấp uỷ, chính quyền, các đơn vị, nhà trường và toàn thể Nhân dân.

Đại biểu dự kỳ họp

Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Bình lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2021 - 2025 đã đặt ra chỉ tiêu đến năm 2025, toàn tỉnh có 70% trường mầm non, 100% trường tiểu học, 75% trường trung học cơ sở và trung học phổ thông đạt chuẩn quốc gia. 

Xuất phát từ yêu cầu trên và để thực hiện đạt mục tiêu về xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2021-2025, ngày 26/8/2021 UBND tỉnh đã có Quyết định số 2764/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án xây dựng trường mầm non, phổ thông đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 của tỉnh Quảng Bình”. Mục tiêu cụ thể của đề án là đến năm 2025, công nhận 442 trường đạt chuẩn quốc gia, nâng tổng số trường mầm non, phổ thông đạt chuẩn quốc gia lên 481/567 trường, đạt 84,8%; trong đó: 135/183 trường mầm non, đạt 73,7%; 185/185 trường tiểu học, đạt 100%; 17/30 trường TH&THCS, đạt 56,7%; 116/137 trường THCS, đạt 84,7%; 28/32 trường THPT, đạt 87,5%.

UBND tỉnh cũng đã có nhiều văn bản chỉ đạo, đôn đốc, đẩy mạnh thực hiện Đề án; chỉ đạo các địa phương, các cơ sở giáo dục triển khai thực hiện và định kỳ báo cáo kết quả thực hiện. Các địa phương đã quan tâm, chú trọng đầu tư, chất lượng các trường đạt chuẩn quốc gia ngày càng được nâng cao, quy mô mạng lưới trường, lớp được quy hoạch hợp lý, ổn định; cơ sở vật chất, thiết bị dạy học được đầu tư theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa. Các nhà trường đã triển khai thực hiện đầy đủ, có chất lượng các hoạt động giáo dục và phong trào thi đua.

Trong báo cáo tình hình thực hiện kế hoạch năm 2024 và kế hoạch phát triển KT- XH năm 2025 đã nêu: Tỉ lệ trường đạt chuẩn quốc gia đạt 58.41%; trong đó MN 52.84%; TH 62.28%; THCS 58.43%; THPT 68.75%. Như vậy, Tỷ lệ trường học đạt chuẩn quốc gia còn thấp so với mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh đề ra (tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia năm 2024 là 58,41%, trong khi đó chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội năm 2024 là 74,3%; năm 2025 là 81,2%.)

Theo Báo cáo số 2408/SGDĐT-QLCL ngày 02/10/2024 của Sở giáo dục và đào tạo về công tác KĐCLGD và xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia quý III năm 2024 đã nêu rõ những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân, trong đó nguyên nhân cơ bản dẫn đến chưa đạt được mục tiêu đề ra đó là: 

- Để thực hiện đổi mới giáo dục và đào tạo, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 13,14/2020/TT-BGDĐT ngày 26/5/2020 quy định tiêu chuẩn cơ sở vật chất trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học có những yêu cầu cao hơn so với trước đây về số lượng phòng học bộ môn, khối phòng hỗ trợ học tập, khối phòng hành chính quản trị,  số lượng bệ xí nhà vệ sinh học sinh, quỹ đất,... 

- Các địa phương đã tích cực chỉ đạo đầu tư vào việc xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia nhưng do nguồn vốn có hạn tại địa phương nên không đáp ứng kịp thời theo Thông  tư 13,14/2020/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định tiêu chuẩn cơ sở  vật chất trường học. Dẫn đến nhiều trường đã quá thời hạn công nhận đạt chuẩn quốc gia nhưng không được đầu tư xây dựng đáp ứng với Bộ tiêu chuẩn mới về tiêu chuẩn cơ sở vật chất để được đánh giá công nhận lại. Tính đến hết tháng 9 năm 2024 có 129/542  trường quá hạn chuẩn quốc gia, chiếm tỷ lệ 23,80%.

- Tiến độ thi công công trình ở một số địa phương còn chậm, một số địa phương có trường học số lượng lớp tăng cao, một số trường lại có quy mô nhỏ so với quy định; một số địa phương quỹ đất hạn hẹp, không đủ diện tích để mở  rộng khuôn viên, xây dựng các phòng học bộ môn, khối phòng chức năng; nhiều trường trong lộ trình sáp nhập nên phải lùi thời gian thực hiện, một số trường đã sáp nhập nên mất chuẩn.

- Do áp lực về tinh giản biên chế nên một số trường học tại các địa phương  có số lượng học sinh/lớp vượt quá quy định. 

- Một số cán bộ cấp ủy, chính quyền địa phương và cán bộ quản lý giáo dục chưa xác định công tác xây dựng trường chuẩn là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục; chưa có giải pháp quyết liệt, hiệu quả để chỉ đạo, điều hành. 

- Công tác xã hội hóa chưa được quan tâm đúng mức, một số địa phương có biểu hiện trông chờ vào nguồn đầu tư của nhà nước. Do đó nguồn lực xã hội hóa mới chỉ đáp ứng được một phần nhỏ so với nhu cầu của các đơn vị.

Là một cán bộ quản lý đã nhiều năm thực hiện công tác xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia tại nhiều đơn vị, theo tôi: Để “Nâng cao số lượng và chất lượng trường đạt chuẩn quốc gia”, các nhà trường cần làm tốt các nhiệm vụ sau:

1. Các nhà trường cần làm tốt công tác tuyên truyền xây dựng trường chuẩn quốc gia

Các nhà trường cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền mục đích, ý nghĩa của công tác xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia nói chung theo các Thông tư 17,18,19/2018/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Công tác tuyên truyền không chỉ dừng lại trong nhà trường mà cần tuyên truyền đến các tổ chức khác và nhân dân. Điều đó, sẽ huy động được sự đồng thuận cao giữa nhà trường và xã hội khi triển khai các biện pháp thực hiện chủ trương xây dựng trường chuẩn quốc gia.

2. Thực hiện công tác tham mưu với lãnh đạo địa phương và phòng GDĐT

Trong công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia, hiệu trưởng là người trực tiếp với thực tế nhà trường, nên trong lĩnh vực giáo dục về xây dựng trường chuẩn quốc gia, không ai hiểu và nắm rõ nội dung xây dựng trường chuẩn của đơn vị mình hơn người hiệu trưởng. Chính vì vậy, hiệu trưởng trong thực thi nhiệm vụ xây dựng trường chuẩn quốc gia phải có ý kiến, tham mưu, đề xuất phương án để lãnh đạo địa phương và Phòng GDĐT quyết định các vấn đề về xây dựng trường chuẩn ngoài khả năng giải quyết của mình. Việc tham mưu càng tích cực sẽ giúp cho lãnh đạo địa phương và ngành có sự quan tâm hơn, chỉ đạo càng sát sao hơn và trường có điều kiện thuận lợi hơn trong xây dựng trường chuẩn quốc gia.

3. Xây dựng đội ngũ giáo viên đảm bảo đủ về số lượng, đạt yêu cầu về chất lượng

Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên là nhân tố quyết định quan trọng đến chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường. Vì vậy việc lựa chọn, bồi dưỡng đào tạo cho đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đáp ứng về chất lượng là hết sức cần thiết. Ban giám hiệu nhà trường cần quan tâm đến công tác xây dựng đội ngũ giáo viên của trường; tập trung bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn theo quy định, áp dụng phương pháp dạy học mới trong nhà trường, đặc biệt là đổi mới PP và hình thực dạy học phù hợp theo chương trình giáo dục phổ thông 2018; sử dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong dạy học, tạo mọi cơ hội và điều kiện tốt nhất cho mọi giáo viên có năng lực chuyên môn nghiệp vụ còn hạn chế đi học nâng cao trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn.

4. Đẩy mạnh công tác xây dựng cơ sở vật chất

Đây là tiêu chuẩn quan trọng nhất trong công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia. Đặc biệt sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 13,14/2020/TT-BGDĐT ngày 26/5/2020 quy định tiêu chuẩn cơ sở vật chất trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học có những yêu cầu cao hơn so với trước đây thì công tác xây dựng cơ sở vật chất cho các trường học cần được quan tâm đầu tư kịp thời. Lãnh đạo các nhà trương cần có sự kiên trì, tận tâm trong công tác tham mưu, luôn tận dụng cơ hội, tranh thủ sự ủng hộ của các bậc phụ huynh, kêu gọi đựơc sự đồng tình ủng hộ của các ban ngành địa phương trong việc đầu tư cơ sở vật chất cho nhà trường.

5. Làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục

Xã hội hóa giáo dục không chỉ là công việc của ngành giáo dục mà là sự nghiệp của toàn dân, của mọi tổ chức kinh tế, xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước. Xã hội hóa giáo dục không là một giải pháp ngắn hạn trong lúc ngân sách nhà nước dành cho giáo dục còn hạn hẹp mà là một giải pháp lâu dài, mang tính chiến lược. Xã hội hóa giáo dục hướng đến thực hiện công bằng xã hội trong giáo dục, nhằm làm cho không chỉ thế hệ trẻ mà là mọi người dân được hưởng các quyền lợi mà giáo dục đem đến; đồng thời khuyến khích và tạo điều kiện cho mọi người dân, mọi tổ chức chính trị - kinh tế - văn hoá xã hội phát huy cao nhất chức năng và trách nhiệm của mình đóng góp cho sự nghiệp giáo dục. Vì vậy, lãnh đạo các nhà trường cần làm tốt công tác tuyên truyền, vận động và đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, có cơ chế hợp lý nhằm huy động sự ủng hộ của các tổ chức, sự đóng góp của nhân dân hỗ trợ tăng cường cơ sở vật chất đảm bảo theo yêu cầu mới.

Khi cơ sở vật chất bảo đảm, chất lượng giáo dục được quan tâm, trường đạt chuẩn quốc gia thật sự là môi trường giảng dạy và học tập thuận lợi cho cả học sinh và giáo viên, từ đó chất lượng giáo dục ngày một nâng cao góp phần đào tạo, bồi dưỡng nhân tài; không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục mà khi được đầu tư xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia còn góp phần quan trọng vào tiêu chí trường học trong xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

Để kịp thời nâng cao số lượng và chất lượng trường đạt chuẩn quốc gia đạt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Bình lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2021 - 2025, tôi xin đề xuất ý kiến:

1. Đối với ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Bình

Sở Giáo dục và phòng giáo dục đào tạo các huyện, thị xã, thành phố cần chỉ đạo, đôn đốc các trường học rà soát cơ sở vật chất theo Thông tư 13,14/2020/TT-BGDĐT về tiêu chuẩn cơ sở vật chất trường học để xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia. Kịp thời đề xuất các hạng mục bị xuống cấp hoặc còn thiếu lên các cấp để xin đầu tư xây dựng.

2. Đối với các địa phương

Cần có sự vào cuộc, sự quan tâm đúng mức và đầu tư nghiêm túc của các địa phương cho công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia; cần tăng cường sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt hơn nữa của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và các ban, ngành, đoàn thể. Gắn mục tiêu xây dựng trường chuẩn quốc gia với mục tiêu xây dựng nông thôn mới.

3. Đối với Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các cơ quan, ban, ngành trong tỉnh

- Tiếp tục quan tâm ưu tiên bố trí ngân sách đầu tư cho ngành GD-ĐT để xây dựng cơ sở vật chất đảm bảo yêu cầu tối thiểu theo Thông tư 13,14/2020/TT-BGDĐT về tiêu chuẩn cơ sở vật chất trường học để xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia.

- Giao đủ biên chế kịp thời theo sự phát triển quy mô trường lớp của cho các nhà trường đáp ứng số lượng giáo viên dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, đảm bảo tỉ lệ giáo viên/lớp và HS/lớp theo đúng quy định của Bộ GD-ĐT.

(Bài phát biểu thảo luận của đại biểu Trần Thị Thanh Phượng,

Tổ đại biểu thành phố Đồng Hới  tại kỳ họp thứ 19, HĐND tỉnh khóa XVIII)