Thực hiện Kế hoạch số 493/KH-UBND ngày 23/3/2023 của UBND tỉnh về triển khai thực hiện chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) giai đoạn 2021 – 2025, Chương trình OCOP đã được triển khai đồng bộ, rộng khắp ở tất cả các huyện trong tỉnh, huy động sự vào cuộc của các cấp, các ngành từ Tỉnh đến cơ sở, trở thành một giải pháp được ưu tiên trong phát triển kinh tế nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới ở tất các các địa phương. Chương trình đã tác động tích cực đến phát triển kinh tế nông thôn, góp phần chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ sang sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị, theo tiêu chuẩn, quy chuẩn, có truy xuất nguồn gốc và theo nhu cầu thị trường; khơi dậy tiềm năng đất đai, sản vật, lợi thế so sánh, đặc biệt là các giá trị văn hóa vùng, miền để hình thành các sản phẩm OCOP tích hợp “đa giá trị”, gắn kết giữa phát triển nông nghiệp với dịch vụ, Do đó, việc đánh giá những kết quả đạt được, cùng hạn chế, thách thức trong phát triển sản phẩm OCOP là cần thiết để từ đó xây dựng giải pháp nhằm nâng cao chất  lượng sản phẩm OCOP, góp phần phát triển kinh tế nông thôn.

Sau gần 5 năm thực hiện Chương trình OCOP, số sản phẩm tham gia và được công nhận sản phẩm OCOP tại Tỉnh ta ngày càng được nâng lên phong phú về chủng loại, mẫu mã, kiểu dáng… Ngày càng có nhiều sản phẩm tốt với chất lượng cải thiện, thân thiện với môi trường, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, có chỉ dẫn địa lý gắn với địa danh xuất xứ sản phẩm và chủ thể sản xuất, tạo niềm tin cho người tiêu dùng và thuận tiện cho cơ quan quản lý trong việc theo dõi, kiểm tra, giám sát sản phẩm.

Trong năm 2024, Chi cục Phát triển nông thôn được giao 6.507 triệu đồng để triển khai 03 dự án chương trình chuyên đề OCOP, trong đó:

-  Dự án nâng cao năng lực sơ chế, chế biến quy mô vừa và nhỏ cho các chủ thể OCOP: 707 triệu đồng;

-  Dự án xây dựng điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP: 2.650 triệu đồng;

-  Phát triển du lịch sinh thái ở nông thôn gắn liên với nâng cao vai trò của cộng đồng ở vùng đệm Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng: 3.150 triệu đồng

Đến hết năm 2023 toàn tỉnh có 168 sản phẩm OCOP còn thời hạn, trong đó có 28 sản phẩm OCOP 4 sao, 140 sản phẩm OCOP 3 sao. Các nhóm sản phẩm đã có của toàn tỉnh gồm: Nhóm thực phẩm (146 sản phẩm); Nhóm đồ uống (10 sản phẩm); Nhóm Dược liệu và sản phẩm từ dược liệu (6 sản phẩm); Nhóm thủ công mỹ nghệ trang trí (6 sản phẩm).

Sản phẩm được công nhận OCOP đã mở rộng thị trường tiêu thụ, quy mô sản xuất; tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh, góp phần nâng cao thu nhập, đời sống cho  người dân nông thôn, tác động tích cực vào quá trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh, đồng thời nâng cao vị thế, vai trò của nông sản Quảng Bình trên thị trường; nhiều doanh nghiệp thương mại, siêu thị lớn đặt hàng đưa vào hệ thống phân phối ổn định. Thực tế cho thấy, sau khi sản phẩm đạt chứng nhận OCOP, đầu ra sản phẩm tốt hơn rất nhiều bởi được người tiêu dùng ưa chuộng hơn.

Đối với huyện Lệ Thủy: Hơn 5 năm (2018-2024) triển khai thực hiện Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm - OCOP”, toàn huyện có 30 sản phẩm được công nhận OCOP đạt từ 03 sao trở lên, trong đó có 07 sản phẩm 4 sao, 23 sản phẩm 3 sao. Sản phẩm được công nhận OCOP đã mở rộng thị trường tiêu thụ, quy mô sản xuất, tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh, góp phần nâng cao thu nhập, đời sống cho người dân nông thôn, tác động tích cực vào quá trình xây dựng nông thôn mới của huyện.

Chương trình Mỗi xã một sản phẩm được bắt đầu chỉ đạo triển khai thực hiện trên địa bàn huyện Lệ Thủy từ năm 2018. UBND huyện nhận thấy vai trò quan trọng của việc chỉ đạo thực hiện thành công Chương trình Mỗi xã một sản phẩm sẽ mang lại nhiều thay đổi đối với đời sống người dân vì vậy Chương trình mỗi xã một sản phẩm được đưa vào kế hoạch trọng tâm của UBND huyện và quyết liệt trong tổ chức thực hiện trong thời gian vừa qua.

Từ khi triển khai Chương trình đến nay, Huyện Lệ Thủy bố trí từ ngân sách huyện để triển khai thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm từ năm 2020 đến nay là: 2.056,74 triệu đồng, trong đó:

- Năm 2020: 352,38 triệu đồng;

- Năm 2021: 514,360 triệu đồng;

- Năm 2022: 346 triệu đồng;

-

Năm 2023: 350 triệu đồng;

- Năm 2024: 494 triệu đồng.

Hàng năm, nguồn ngân sách huyện hỗ trợ cho sản phẩm đạt OCOP 3 sao trở lên là 17 triệu đồng/sản phẩm (hỗ trợ sau đầu tư đối với các sản phẩm được Hội đồng đánh giá, phân hạng cấp huyện chấm đạt từ 50 điểm trở lên. Bao gồm: Hỗ trợ trang dựng trang Website, phân tích chất lượng, dán tem truy xuất nguồn gốc, bao bì, nhãn mác sản phẩm…). Ngoài ra, UBND huyện hỗ trợ bằng hình thức khen thưởng mỗi sản phẩm đạt 3 sao là 10 triệu đồng/sản phẩm, sản phẩm đạt 4 sao là 15 triệu đồng/sản phẩm để kích cầu cho các HTX có sản phẩm OCP.

*Để phát triển sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh nói chung và huyện Lệ Thủy nói riêng ngày càng có hiệu quả tôi xin đưa ra một số giải pháp sau

Một là, xây dựng, hoàn thiện hệ thống quản lý, giám sát sản phẩm OCOP. Tiếp tục nghiên cứu bổ sung, sửa đổi những điểm chưa hợp lý trong các văn bản, đặc biệt là Bộ Tiêu chí đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP. Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế đẩy mạnh sự giám sát của cộng đồng về sản phẩm, chất lượng sản phẩm, phát triển vùng nguyên liệu, duy trì sự đặc sắc, nét văn hóa của các sản phẩm địa phương nhằm thúc đẩy sự tham gia và có cơ chế chia sẻ lợi ích phù hợp của cộng đồng vào sản xuất, chế biến sản phẩm OCOP.

Hai là, bổ sung chính sách hỗ trợ đối với chủ thể OCOP - Về vốn: Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần nghiên cứu, đề xuất bổ sung nguồn vốn, mở rộng đối tượng, nâng mức cho vay trong các chương trình cho vay ưu đãi hỗ trợ tạo việc làm của Ngân hàng Chính sách xã hội về phát triển sản phẩm OCOP, đặc biệt là hỗ trợ ứng dụng công nghệ cơ giới hóa và chế biến quy mô nhỏ và vừa. Các ngân hàng cần linh hoạt hơn trong việc giải quyết các thủ tục, vừa đảm bảo an toàn cho ngân hàng, vừa tạo thuận lợi nhất cho các chủ thể OCOP vay vốn. Xây dựng cơ chế, quy chế bảo lãnh vay vốn cho các chủ thể OCOP khi cần thiết.

Ba là, hỗ trợ xúc tiến thương mại quảng bá, giới thiệu sản phẩm. UBND tỉnh cần tổ chức và giúp chủ thể OCOP đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu cho sản phẩm OCOP thông qua các hội chợ, triển lãm, sự kiện tôn vinh, quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP đặc sắc gắn với văn hóa cấp địa phương, vùng, thúc đẩy tiêu dùng sản phẩm OCOP gắn với thị trường du lịch trọng điểm của tỉnh, của huyện. Nghiên cứu, thử nghiệm và nhân rộng các mô hình điểm bán hàng OCOP, Giúp các chủ thể OCOP xúc tiến quảng bá, giới thiệu, bán sản phẩm OCOP ngày càng cao hơn...

Ngoài ra, cần đẩy mạnh các hoạt động hợp tác ra các tỉnh lanh cạnh để quảng bá, giới thiệu và xúc tiến thương mại nhằm phát triển sản phẩm OCOP ra thị trường . Tạo môi trường và điều kiện thu hút doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh hỗ trợ về kỹ thuật, nguồn lực; thúc đẩy cơ giới hóa trong phát triển sản phẩm OCOP; phát triển OCOP xanh theo hướng xuất khẩu;

2. Kiến nghị, đề xuất

- Đề nghị UBND tỉnh bố trí ngân sách, có chế độ hỗ trợ, khen thưởng cho các sản phẩm đạt tiêu chuẩn 4 sao trở lên.

- Đề nghị Sở Nông nghiệp và PTNT, Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ thực hiện về bộ tiêu chí số 148/QĐ-TTg ngày 24/02/2023 của Thủ tướng Chính phủ về quy trình đánh giá, phân hạng sản phẩm Chương trình mỗi xã một sản phẩm.

- Đề nghị các ban ngành liên quan hỗ trợ tập huấn và tháo gỡ khó khăn để ứng dụng công nghệ số trong tiêu thụ sản phẩm; hoàn thiện các thủ tục hồ sơ pháp lý của các sản phẩm OCOP; xây dựng bao bì, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý… và các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng cáo, giới thiệu, kết nối giao thương, tham gia giao dịch trao đổi mua bán trên các sàn giao dịch thương mại điện tử, kinh doanh trực tuyến, thanh toán onlie cho các sản phẩm OCOP, sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, sản phẩm đặc trưng của tỉnh Quảng Bình

(Bài phát biểu thảo luận của đại biểu Võ Xuân Bảy,

Tổ đại biểu huyện Lệ Thủy tại kỳ họp thứ 19, HĐND tỉnh khóa XVIII)