Trong thời gian qua, trên cơ sở các chủ trương, chính sách, pháp luật của Trung ương, để cụ thể hóa, triển khai thực hiện tại địa phương, HĐND tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, quy định cụ thể các chế độ, chính sách, định mức, mức hỗ trợ, chế độ bỗi dưỡng trên các lĩnh vực để kịp thời triển khai thực hiện, đảm bảo đúng quy định của pháp luật, phù hợp với điều kinh tế, khả năng nguồn lực của tỉnh, góp phần vào thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh.

Các nghị quyết sau khi được HĐND tỉnh thông qua đã được UBND tỉnh chỉ đạo các cấp, các ngành triển khai thực hiện nghiêm túc, sớm đưa nghị quyết vào cuộc sống, được Nhân dân phấn khởi, đồng tình, đánh giá cao, như: Mức hưởng phụ cấp hàng tháng đối với Thôn đội trưởng và trợ cấp ngày công lao động, hỗ trợ tiền ăn cho lực lượng dân quân khi thực hiện nhiệm vụ; kinh phí thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, công tác hoà giải ở cơ sở; chế độ bồi dưỡng đối với người làm nhiệm vụ tiếp công dân, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo; chế độ, chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, bản, tổ dân phố, người trực tiếp tham gia hoạt động ở thôn, bản, tổ dân phố,... Tuy nhiên, qua thời gian thực hiện có một số khó khăn, hạn chế cần được quan tâm thực hiện trong thời gian tới.

Đại biểu Trương Thị Phương Lan thảo luận 

Thứ nhất: Đối với Nghị quyết số 106/2015/NQ-HĐND ngày 17/7/2015 Quy định nội dung chi, mức chi cho công tác kiểm tra, xử lý, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp; công tác hoà giải ở cơ sở; công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và chuẩn tiếp cận pháp luật của người dân tại cơ sở trên địa bàn tỉnh.

Từ chỗ nhận thức đúng vị trí, vai trò của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, công tác hòa giải cơ sở trong đời sống xã hội, sau khi nghị quyết được ban hành, các cấp, các ngành đã quan tâm triển khai thực hiện đồng bộ, có hiệu quả. Công tác PBGDPL được triển khai trên diện rộng, vai trò của công tác PBGDPL ngày càng được đánh giá cao; hình thức tuyên truyền đa dạng, phong phú, có nhiều cải tiến, đổi mới... Từ đó, tình hình thi hành pháp luật đã có sự chuyển biến tích cực, nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật người dân được nâng lên, góp phần thiết thực vào việc ngăn chặn và hạn chế những hành vi vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội; nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế cho thấy, nhiệm vụ công tác phổ biến pháp luật, công tác hòa giải ở cơ sở ngày càng nhiều, nhưng điều kiện, nguồn lực để triển khai thực hiện còn hạn chế, nhất là cấp xã; một số nội dung theo quy định tại nghị quyết đã được cấp tỉnh, cấp huyện phân bổ ngân sách, bố trí kinh phí như: Công tác hoà giải ở cơ sở; công tác giáo dục, phổ biến pháp luật, chuẩn tiếp cận pháp luật... nhưng do được đưa chung vào dự toán chi thường xuyên, trong khi có quá nhiều hoạt động phải thực hiện, nên hầu hết các xã chưa cân đối được ngân sách, chưa thực sự quan tâm bố trí kinh phí cho công tác này, phần nào ảnh hưởng đến quyền lợi, chế độ chính sách của những người làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và công tác hòa giải ở cơ sở….

Thứ hai: Đối với Nghị quyết số 23/2017/NQ-HĐND ngày 18/7/2017 quy định chế độ bồi dưỡng đối với người làm nhiệm vụ tiếp công dân, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh trên địa bàn tỉnh

Trong những năm qua các cấp, các ngành đã có nhiều nỗ lực, cố gắng trong công tác TCD, giải quyết KN,TC. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ TCD, giải quyết KN,TC ngày càng được quan tâm; Các vụ việc KN,TC phát sinh phần lớn đã được giải quyết kịp thời; chất lượng TCD, giải quyết KN,TC ngày càng được nâng lên; bảo đảm quyền lợi của công dân...

Để đạt những kết quả đó, ngoài việc xác định là nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ quản lý nhà nước thường xuyên ở địa phương, hằng năm, căn cứ ngân sách được UBND tỉnh giao và tự cân đối ngân sách của cấp mình, UBND các huyện, thị xã, thành phố phân bổ kinh phí cho các phòng, ban và UBND các xã, phường, thị trấn để thực hiện. Nhìn chung các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh, cấp huyện đã thực hiện đúng quy định về nội dung và mức chi để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ, động viên được cán bộ, công chức trực tiếp làm nhiệm vụ TCD, giải quyết KN,TC của công dân. Tuy nhiên, việc thực hiện Nghị quyết này ở cấp xã còn gặpkhó khăn. Hằng năm, UBND cấp huyện phân bổ, bố trí kinh phí theo cấp ngân sách, được đưa chung vào dự toán chi thường xuyên chứ không bố trí riêng theo nhiệm vụ cụ thể, vì thế, do khả năng ngân sách hạn chế, nhiều xã, phường, thị trấn chưa quan tâm bố trí kinh phí cho công tác này, chế độ bồi dưỡng đối với người làm công tác TCD, xử lý đơn KN,TC chưa được thực hiện theo đúng quy định của Nghị quyết.

Thứ ba: Đối với Nghị quyết số 07/2021/NQ-HĐND ngày 13/8/2021 quy định mức hưởng phụ cấp hàng tháng đối với Thôn đội trưởng và trợ cấp ngày công lao động cho lực lượng dân quân.

Trên cơ sở quy định của HĐND tỉnh, UBND các huyện, thị xã, thành phố đã bố trí kinh phí cho các xã, phường, thị trấn chi trả phụ cấp hàng tháng cho các Thôn đội trưởng và thực hiện chi trảtrợ cấp ngày công lao động thực tế cho lực lượng dân quân đảm bảo theo Nghị quyết của HĐND tỉnh quy định. Ngoài ra, một số địa phương còn bố trí thêm ngân sách hỗ trợ cho lực lượng dân quân tự vệ khi làm nhiệm vụ hoặc chi trả chế độ phụ cấp cho chỉ huy Dân quân tự vệ theo quy định tại Điều 7 Nghị định số 72/2020/NĐ-CP ngày 30/6/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Dân quân tự vệ về tổ chức xây dựng lực lượng và chế độ, chính sách đối với Dân quân tự vệ.

Theo Nghị quyết của HĐND tỉnh quy định, mức hưởng phụ cấp hàng tháng là số tiền tuyệt đối (745.000đ/người/tháng...). Tuy nhiên,UBND một số huyện áp dụng mức chi phụ cấp hàng tháng cho Thôn đội trưởng theo hệ số lương cơ sở là chưa đúng theo quy định của Nghị quyết HĐND tỉnh. Ngoài phụ cấp hàng tháng, việc chi trả thêm chế độ phụ cấp chức vụ chỉ huy Dân quân tự vệ cho Thôn đội trưởng thực hiện chưa thống nhất: nơi có, nơi không hoặc có nơi chi trả theo hệ số lương cơ sở (0,12), có nơi chi trả bằng số tiền tuyệt đối (178.800 đồng/người/tháng) và việc chi trả theo mức lương cơ sở là chưa đúng với quy định.

Thứ tư: Đối với Nghị quyết số 59/2023/NQ-HĐND ngày 08/12/2023 quy định chức danh, chế độ, chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, bản, tổ dân phố, người trực tiếp tham gia hoạt động ở thôn, bản, tổ dân phố và mức khoán kinh phí hoạt động của tổ chức chính trị - xã hội ở cấpxã trên địa bàn tỉnh.

Nhìn chung, sau khi nghị quyết của HĐND tỉnh được ban hành, các địa phương đã triển khai thực hiện kịp thời. Những người hoạt động không chuyên trách cấp xã được bố trí theo số lượng, chức danh được HĐND tỉnh giao. Mức phụ cấp, chế độ kiêm nhiệm và các chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách đảm bảo quy định. Đến nay, đội ngũ những người hoạt động không chuyên trách cấp xã đã được sắp xếp ổn định theo quy định mới.

Về những người hoạt động không chuyên trách ở thôn, bản, tổ dân phố, hầu hết tất cả các thôn, bản, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh đã bố trí đủ 3 chức danh là Bí thư Chi bộ (Bí thư Đảng uỷ bộ phận), Trưởng Ban công tác Mặt trận khu dân cư, Trưởng thôn (bản, tổ dân phố). Trong đó, nhiều thôn, tổ dân phố bố trí kiêm nhiệm 02 chức danh Bí thư Chi bộ (Bí thư Đảng uỷ bộ phận) kiêm Trưởng Ban công tác Mặt trận khu dân cư hoặc Bí thư Chi bộ (Bí thư Đảng uỷ bộ phận) kiêm Trưởng thôn. Tuỳ theo quy mô cấp thôn, mức phụ cấp cho các chức danh đảm bảo theo quy định, những người kiêm nhiệm đều được hưởng 100% phụ cấp.

Để hỗ trợ cho các tổ chức chính trị- xã hội ở cấp xã và hỗ trợ cho người trực tiếp tham gia hoạt động ở thôn, bản, tổ dân phố,UBND các xã, phường, thị trấn đã xây dựng dự toán chi thường xuyên của ngân sách cấp xã, được cơ quan có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt theo đúng mức quy định.Tùy theo quy mô dân số từng thôn, bản để xác định mức phụ cấp và chi trả cho các chức danh trực tiếp tham gia hoạt động ở thôn, bản, tổ dân phốđược các địa phương thực hiện đúng quy định.

Tuy nhiên, qua thời gian thực hiện Nghị quyết Số 59/2023/NQ-HĐND, có một số bất cập, vướng mắc sau:

- Chức danh người hoạt động không chuyên trách cấp xã đã được HĐND tỉnh quy định cụ thể nhưng khi triển khai thực hiện, một số UBND cấp huyện phê duyệt, giao cho các xã chưa theo đúng các chức danh đã quy định.

- Số lượng người hoạt động không chuyên trách cấp xã chưa đạt trình độ theo chuẩn quy định vẫn còn nhiều. Người trực tiếp tham gia hoạt động ở thôn, bản, tổ dân phố chủ yếu là người lớn tuổi, chưa được đào tạo cơ bản, trình độ không đồng đều dẩn đến việc tiếp cận các nội dung công việc có mặt còn hạn chế.

- Kinh phí cho các tổ chức chính trị- xã hội ở cấp xã có bố trí nhưng chưa đủ theo mức quy định. Một số xã do thu ngân sách không đủ hoạt động nên kinh phí bố trí cho các tổ chức chính trị - xã hội còn hạn hẹp hoặc có xã không có kinh phí để bố trí.

- Nghị quyết chưa có quy định số lượng chức danh kiêm nhiệm cho 01 người nên việc bố trí kiêm nhiệm chưa thống nhất. Vì thế, có nơi, có người kiêm nhiệm nhiều chức danh (Phó Bí thư Chi bộ kiêm các chức danh: Phó thôn, Thôn đội trưởng, Tổ trưởng bảo vệ anh ninh trật tự cơ sở, Chi hội trưởng cựu chiến binh,…) dẫn đến hiệu quả chưa cao, chưa đảm bảo công bằng trong phạm vi thôn, bản, tổ dân phố.

Để khắc phục một số tồn tại, hạn chế nêu trên đề nghị UBND tỉnh:

- Chỉ đạo Sở Nội vụ tích cực tham mưu cho UBND tỉnh sớm ban hành  Quy định tuyển dụng, quản lý, sử dụng cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách cấp xã làm cơ sở cho các địa phương thực hiện thống nhất, đồng bộ, đúng quy định; hướng dẫn, theo dõi việc tuyển chọn, bố trí, sắp xếp người hoạt động không chuyên trách ở thôn, bản, tổ dân phố và những người làm việc trực tiếp ở thôn, bản, tổ dân phố đảm bảo phù hợp, nâng cao hiệu quả công tác.

- Chỉ đạo UBND cấp huyện hướng dẫn cấp xã chủ động bố trí ngân sách để thực hiện đảm bảo các nhiệm vụ, các nội dung theo quy định của HĐND tỉnh. Các khoản chi cho các nội dung thực hiện nghị quyết của HĐND tỉnh cần ghi rõ trong dự toán để có cơ sở trong thực hiện, đặc biệt đối với thực hiện nhệm vụ quản lý nhà nước về: phổ biến, giáo dục pháp luật và chuẩn tiếp cận pháp luậtcủa người dân tại cơ sở; về hoà giải ở cơ sở; về chế độ bồi dưỡng đối với người làm nhiệm vụ tiếp công dân, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo.

- Chỉ đạo UBND một số huyện rà soát,  thực hiệc chi trả phụ cấp hàng tháng cho Thôn đội trưởng, mứctrợ cấp ngày công lao động cho lực lượng dân quân, phụ cấp chức vụ chỉ huy Dân quân tự vệ cho Thôn đội trưởngtheo đúng quy định.

- Chỉ đạo UBND cấp huyện hướng dẫn, giám sát UBND các xã, phường, thị trấn bố trí kinh phí hoạt động cho các tổ chức chính trị - xã hội theo đúng định mức khoán quy định tại Nghị quyết số 59/2023/NQ-HĐND của HĐND tỉnh.

(Bài phát biểu thảo luận của đại biểu Trương Thị Phương Lan,

Tổ đại biểu huyện Lệ Thủy tại kỳ họp thứ 19, HĐND tỉnh khóa XVIII)