1. Đối với Giáo dục – Đào tạo:

Năm 2024, ngành giáo dục – đào tạo đã có đã có nhiều nổ lực trong việc đổi mới, nâng cao hiệu lực quản lý, tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục chủ động triển khai kế hoạch năm học, chương trình giáo dục phổ thông 2018 đúng tiến độ. Chất lượng giáo dục toàn diện có nhiều chuyển biến tích cực, theo hướng thực chất, phản ánh đúng tình hình của các cơ sở giáo dục, các địa phương. Qua theo dõi, giám sát lĩnh vực giáo dục, chúng tôi thấy UBND tỉnh đã tích cực chỉ đạo thực hiện một số kiến nghị của Đoàn giám sát Thường trực HĐND tỉnh, các ban HĐND tỉnh trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo: Thực hiện ngay việc giao biên chế hợp đồng giáo viên theo Nghị định 111 trong năm học 2024 – 2025, qua đó tạo điều kiện cho các địa phương, các cơ sở giáo dục chủ động hợp đồng giáo viên từ đầu năm học; sửa đổi, bổ sung một số chính sách đối với học sinh đồng bào dân tộc thiểu số; quan tâm, bổ sung đầu tư để tăng tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia. Để tiếp tục phát triển giáo dục – đào tạo thời gian tới; tôi đề nghị cần quan tâm một số nội dung sau:

- Về xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia, theo chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2020 – 2025, thì đến năm 2025, tỉnh ta có trên 75% số trường đạt chuẩn quốc gia. Tuy nhiên, đến nay, chúng ta mới chỉ đạt trên 52% số trường đạt chuẩn quốc gia; trong đó số trường quá hạn công nhận đạt chuẩn quốc gia 23%. Việc xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia có nhiều tiêu chí; nhưng khó nhất vẫn là tiêu chí về cơ sở vật chất. Thông tư số 13 của Bộ Giáo dục về chuẩn CSVC được nâng lên rất cao cho nên nhiều trường không đáp ứng theo quy định chuẩn mới, do đó phải sụt chuẩn. Mặt khác thời gian qua, thực hiện theo phân cấp ngân sách cho nên các Trường THCS, Tiểu học, Mầm non thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách cấp huyện, xã không được phân bổ từ ngân sách tỉnh. Trong phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp huyện hằng năm chỉ bố trí hỗ trợ kinh phí sửa chữa, tăng cường cơ sở vật chất cho trường đạt chuẩn quốc gia 150 triệu/ trường và 300 triệu/ trường đăng ký chuẩn quốc gia năm 2025. Số kinh phí này còn quá ít so với nhu cầu đầu tư cơ sở vật chất để đạt chuẩn quốc gia theo quy định. Nhất là đối với các địa bàn khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi thì việc đầu tư xây dựng trường học từ ngân sách cấp huyện, xã ở những địa bàn này càng khó khăn hơn.Ví dụ ở địa bàn huyện Minh hóa, đầu năm học 2023-2024 có 18 trường đạt chuẩn quốc gia, nhưng đến nay chỉ còn 3 trường đạt chuẩn trong tổng số 48 trường thuộc quản lý của huyện, lý do một số trường sụt chuẩn; Nếu giao ngân sách huyện, xã đầu tư thì sẽ rất khó khăn, vì nguồn thu từ đấu giá quyền sử dụng đất ở những địa bàn này còn quá ít ỏi so với nhu cầu đầu tư. Vì vậy, để xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia trong thời gian tới, trong kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2026 – 2030 sắp tới, đề nghị Sở Kế hoạch - Đầu tư xem xét, tham mưu bố trí một nguồn vốn từ ngân sách tỉnh để hỗ trợ có mục tiêu cho cấp huyện để giải quyết các vấn đề cấp bách về nâng cấp, sửa chữa trường lớp học, nhà vệ sinh và các công trình phụ trợ tại các trường học thuộc nhiệm vụ chi ngân sách cấp huyện, nhất là ưu tiên ở các địa bàn vùng đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số mà ngân sách cấp huyện không đáp ứng được.

- Về chính sách khuyến khích phát triển các cơ sở giáo dục ngoài công lập:

Trước hết, tôi hoàn toàn nhất trí với Nghị quyết quy định chế độ ưu đãi tiền thuê đất đối với các dự án sử dụng đất vào mục đích kinh doanh thuộc ngành ghề ưu đãi đầu tư được UBND tỉnh trình tại kỳ họp này. Đối với lĩnh vực giáo dục, sự phát triển của hệ thống giáo dục ngoài công lập có vai trò quan trọng góp phần giảm tình trạng quá tải cho giáo dục công lập, giảm gánh nặng về biên chế, ngân sách nhà nước. Hiện nay, số lượng các cơ sở giáo dục ngoài công lập ở tỉnh ta đều thấp hơn so với chỉ tiêu về phát triển giáo dục ngoài công lập tại Nghị quyết số 35 của Chính phủ về huy động các nguồn lực của xã hội đầu tư cho giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019 – 2025 ở tất cả các cấp học, bậc học. Đối với giáo dục mầm non có 13 cơ sở giáo dục ngoài công lập chiếm khoảng 7,2% số trường mầm non trong toàn tỉnh, trong khi chỉ tiêu tại Nghị quyết số 35 của Chính phủ đến năm 2025 là 25% số trường và 30% số trẻ em theo học tại các trường ngoài công lập; đối với giáo dục phổ thông, đến nay chúng ta chỉ có 02 trường. Mặc dù, các cơ sở giáo dục ngoài công lập tuy số lượng còn khiêm tốn, nhưng cũng đã đáp ứng được một phần nhu cầu học tập của xã hội, nhất là ở bậc học Mầm non. Các cơ sở đã quan tâm đầu tư cơ sở vật chất đảm bảo theo quy định, một số cơ sở được đầu tư khang trang, áp dụng phương pháp giáo dục tiên tiến, chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ đạt chất lượng theo quy định. Các cơ sở này đã góp phần rất lớn trong việc huy động trẻ em mầm non ra lớp, tăng cường khả năng tiếp cận giáo dục mầm non, đảm bảo mọi trẻ em đều có cơ hội đến trường. Trong điều kiện, biên chế ngày càng tinh giảm, ngân sách đầu tư cho giáo dục còn gặp khó khăn, thì việc khuyến khích nguồn lực xã hội đầu tư phát triển giáo dục là hết sức cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng cơ sở giáo dục và đào tạo phục vụ nhu cầu học tập của người dân. Ngoài các chính sách ưu đãi tiền thuê đất được thông qua tại kỳ họp này, tôi đề nghị xem xét, ban hành thêm các chính sách sau để khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực giáo dục.

+ Chính sách hỗ trợ học phí cho học sinh tiểu học tại cơ sở giáo dục ngoài công lập. Theo quy định tại Nghị định số 81 về học phí trong đó có quy định hỗ trợ học phí cho học sinh tiểu học ở các cơ sở giáo dục ngoài công lập ở địa bàn không đủ trường công lập. Địa bàn không đủ trường công lập được xác định bằng quy mô dân số trong độ tuổi tiểu học và số phòng học của các trường tiểu học công lập trên địa bàn. Ở các địa bàn định mức học sinh trên lớp cao hơn định mức do Bộ giáo dục quy định thì xem xét hỗ trợ học phí cho học sinh ở các trường dân lập.

+ Đề nghị UBND tỉnh nghiên cứu, có chính sách phát triển và mở rộng quy mô hệ thống cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập trên địa bàn tỉnh, đáp ứng nhu cầu học tập của người dân, đồng thời giảm bớt gánh nặng về ngân sách và biên chế giáo viên cho Nhà nước, giảm quá tải đối với các trường mầm non công lập, nhất là khu vực trung tâm các huyện, thị xã, thành phố.

- Về tăng số lượng tuyển sinh học sinh đồng bào dân tộc thiểu số học THPT

Nghị quyết 08 của BCH Đảng bộ tỉnh về phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn bản sắc văn hóa, an ninh trật tự vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới và miền núi tỉnh giai đoạn 2022-2025 đã đưa ra nhiều quan điểm, chỉ tiêu và giải pháp để phát triển giáo dục đào tạo vùng đồng bào dân tộc và thiểu số và miền núi; trong đó có chỉ tiêu đến năm 2025, tỷ lệ học sinh học trung học phổ thông đạt trên 60%. Tuy nhiên, theo số liệu khảo sát, chúng tôi năm được thì đến năm học này, tỷ lệ học sinh đồng bào dân tộc thiểu số tốt nghiệp THCS tham gia học THPT đạt thấp dưới 50%. Chỉ số này, toàn tỉnh bình quân đạt trên 90%. Việc tuyển sinh học sinh đồng bào DTTS vào học bậc THPT tỷ lệ còn quá thấp so với mặt bằng chung toàn tỉnh có nhiều nguyên nhân, theo tôi nguyên nhân chủ yếu là do Trường PTDTNT tỉnh đến nay quy mô tuyển sinh còn thấp so với nhu cầu học THPT của các em; trong khi đó, do điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội các em sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi phải tham gia học THPT ở các trường THPT ở địa bàn khác. Vấn đề này trong báo cáo giám sát về giáo dục – đào tạo, Thường trực HĐND tỉnh đã có kiến nghị, nhưng đến nay chúng ta vẫn chưa có chuyển biến gì. Vì vậy, tôi kiến nghị UBND tỉnh xem xét phương án đầu tư thêm cơ sở vật chất để tăng quy mô tuyển sinh của Trường PTDTNT tỉnh hoặc đầu tư cơ sở vật chất để nâng cấp trường PTDTNT cấp huyện đào tạo liên cấp trong đó có bậc học THPT để tăng số lượng tuyển sinh con em đồng bào DTTS vào học THPT. Đây là giải pháp căn cơ, lâu dài để phát triển KTXH vùng đồng bào dân tộc thiểu số, rất mong UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo Sở Giáo dục – Đào tạo, các ngành, các đại phương sớm nghiên cứu có giải pháp phù hợp trong thời gian tới.

2. Về chính sách về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số:

Tại kỳ họp này, UBND tỉnh trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết quy định chính sách về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn tỉnh để cụ thể hóa các quy định của Luật Đất đai năm 2024 và nghị định hướng dẫn thi hành của Chính phủ, tạo điều kiện cho đồng bào có cuộc sống “an cư, lạc nghiệp”. Trước hết tôi nhất trí với việc ban hành nghị quyết này. Tuy nhiên, để triển khai thực hiện các chính sách tại nghị quyết này và một số chính sách khác trong chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số liên quan đến đất đai thì còn vướng mắc, nếu không tháo gỡ thì việc triển khai thực hiện các chính sách này sẽ bị ắt tắc. Qua khảo sát tại các địa phương và phản ánh của bà con thì hiện nay còn rất nhiều hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Việc nhiều hộ gia đình đồng bào chưa được cấp giấy Chứng nhận QSDĐ sẽ ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của và con và việc thực hiện các chính sách về đất đai, các chính sách an sinh xã hội khác liên quan đến QSDĐ. Để được cấp giấy Chứng nhận QSDĐ thì cần phải có chi phí, đối với bà con thì đây là khoản tiền không hề nhỏ; ngân sách địa phương ở các địa bàn này cũng gặp không ít khó khăn nên cũng chưa hỗ trợ bà con về kinh phí cấp giấy Chứng nhận QSDĐ. Trên thực tế, thời gian qua, khi triển khai thực hiện một số nội dung của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cũng đã gặp vướng mắc trong việc giải ngân nguồn vốn hỗ trợ làm nhà ở đối với các hộ chưa có giấy Chứng nhận QSDĐ. Vì vậy, tại các cuộc tiếp xúc cử tri, bà con đề nghị nhà nước quan tâm, hỗ trợ việc cấp giấy Chứng nhận QSDĐ để bà con “An cư, lạc nghiệp” trên bản làng của mình.

Theo quy định tại Nghị định 102 của Chính phủ về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đát đai năm 2024 thì kinh phí đo đạc, lập hồ sơ địa chính, cấp giấy Chứng nhận QSDĐ và các chi phí khác để thực hiện chính sách về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số được bố trí từ ngân sách nhà nước. Do vậy, tôi đề nghị UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo cơ quan chuyên môn, UBND cấp huyện rà soát, cân đối, bố trí ngân sách để thực hiện việc cấp giấy Chứng nhận QSDĐ cho đồng bào dân tộc thiểu số.

(Bài phát biểu thảo luận của đại biểu Phan Trần Nam,

Tổ đại biểu huyện Quảng Ninh tại kỳ họp thứ 19, HĐND tỉnh khóa XVIII)