Đối với dự thảo Luật TPNCTN, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật rất rõ các ý kiến của đại biểu tham gia, trong đó nhiều ý kiến của ĐBQH tỉnh Quảng Bình đã được tiếp thu.

Để hòan thiện dự thảo luật trước khi Quốc hội thông qua, đại biểu Nguyễn Minh Tâm đề nghị bổ sung một số nội dung về giải thích từ ngữ; một số quy định đối với NCTN; quy định biện pháp giáo dục; hiệu lực thi hành.

Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình tại phiên thảo luận sáng ngày 23/10

Về giải thích từ ngữ, ý kiến đề nghị bổ sung giải thích cụm từ “người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án”. Theo đại biểu, dự thảo luật được sử dụng nhiều lần cụm từ “người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án” được sử dụng nhiều lần như tại các Điều 38, 42, 43... nhưng chưa giải thích rõ thế nào là“có vai trò không đảng kể trong vụ án”. Vì vậy, đề nghị Ban soạn thảo xem xét, giải thích rõ cụm từ này nhằm bảo đảm tính nghiêm minh, khách quan, công bằng trong áp dụng các biện pháp xử lý chuyển hướng.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm tham gia thảo luận

Đối với một số quy định đối với NCTN là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án, tại khoản 3 Điều 38 của dự thảo Luật quy định NCTN là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án là một trong các trường hợp được áp dụng các biện pháp xử lý chuyển hướng. Tuy nhiên, tại dự thảo Luật chỉ có: Điều 41 quy định về khiển trách, Điều 42 quy định xin lỗi bị hại và Điều 52 quy định giáo dục tại trường giáo dưỡng đối với trường hợp có tính chất đặc biệt, có quy định biện pháp xử lý chuyển hướng đối với đối tượng này còn các biện pháp xử lý chuyển hướng khác từ Điều 43 đến 51 không quy định.

Vì vậy đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, có thể bổ sung quy định áp dụng một số biện pháp xử lý chuyển hướng khác đối với NCTN là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án, như: bồi thường một phần thiệt hại đối với người bị hại để bảo đảm tính răn đe; hạn chế khung giờ đi lại để ngăn ngừa; thực hiện công việc phục vụ cộng đồng để giáo dục đạo đức, lối sống và tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý (nếu có dấu hiệu sang chấn tâm lý)…

Về quy định biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn và giáo dục tại trường giáo dưỡng tại Điều 44 và Điều 52, đại biểu Nguyễn Minh Tâm phân tích, hiện nay, biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn và giáo dục tại trường giáo dưỡng là các biện pháp xử lý hành chính được quy định tại các Điều 89, 90, 91 và 92 của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Tuy nhiên, đối tượng áp dụng tại Luật Xử lý vi phạm hành chính rất rộng, bao gồm cả đối tượng được quy định tại Điều  44 và Điều 52 của dự thảo Luật này. Vì vậy, ý kiến đề nghị Ban soạn thảo cần rà soát, so sánh kỹ lưỡng các Điều khoản quy định về việc áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn và giáo dục tại trường giáo dưỡng để có quy định phù hợp, thống nhất, tránh chồng chéo hoặc mâu thuẫn dẫn tới khó áp dụng và hạn chế tính khả thi của Luật sau khi ban hành.

Về hiệu lực thi hành, tại Điều 174, đại biểu Nguyễn Minh Tâm cơ bản nhất trí với quy định về thời điểm có hiệu lực tại dự thảo Luật. Đặc biệt, ý kiến  đồng tình cao với việc dự thảo Luật quy định các chính sách hình sự có lợi hơn cho NCTN có hiệu lực ngay từ ngày Luật được công bố. Với việc quy định này thể hiện tính nhân văn của chính sách pháp luật dành cho NCTN phạm tội.    

Tuy nhiên bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Minh Tâm bày tỏ sự băn khoăn với việc dự thảo Luật quy định Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026. Như vậy, nếu được Quốc hội biểu quyết thông qua tại Kỳ họp thứ 8 thì phải hơn 1 năm sau mới có hiệu lực thi hành, trừ một số trường hợp được quy định riêng tại khoản 1, khoản 2, Điều 174.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm đề nghị UBTVQH và Ban soạn thảo xem xét, cân nhắc về hiệu lực thi hành Luật như trên liệu có kéo dài so với thời điểm thông qua không? Theo đại biểu, các nội dung quy định tại dự thảo hiện cũng đang thực hiện tại các Luật hiện hành liên quan. Do đó ý kiến đề nghị Quốc hội cân nhắc, nếu thấy không có nhiều vấn đề vướng mắc thì có thể rút ngắn thời gian Luật có hiệu lực kể từ ngày 01/7/2025 và sửa đổi một số quy định về điều khoản quy định chuyển tiếp tại Điều 175 cho phù hợp.

Hồng Nhung (lược ghi)