Năm 2022, tổng mức bán lẻ hàng hóa ước đạt 48.324 tỷ đồng, tăng 14,4% so với năm 2021. Tình hình dịch COVID-19 về cơ bản đã được kiểm soát, vì vậy, các doanh nghiệp, nhà phân phối, các chợ truyền thống, trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tạp hóa… hoạt động bình thường trở lại, nguồn cung dồi dào. Tuy nhiên do giá cả nguyên, nhiên liệu đầu vào tăng cao đã tác động đến chi phí sản xuất, giá vận chuyển và giá thành sản phẩm, đưa giá các mặt hàng tiêu dùng trong nước tăng theo như: Gạo các loại tăng khoảng 5%; dầu ăn, xúc xích tăng khoảng  từ 8% -12; các mặt hàng hải sản tươi sống (tôm, cá, mực,..) tăng khoảng 7% - 12%; thịt lợn tăng từ 5-8%; các mặt hàng hóa mỹ phẩm như dầu gội, mỹ phẩm, bột giặt,…tăng 5% - 10%, rau củ quả tăng khoảng 10%, đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người dân.

Đồng chí Phạm Quang Hải, giám đốc Sở Công thương phát biểu thảo luận

Sở Công Thương phối hợp với các đơn vị liên quan và các địa phương thường xuyên theo dõi sát diễn biến cung cầu, giá cả các mặt hàng thiết yếu để có biện pháp điều tiết kịp thời, đảm bảo phân phối hàng hóa, ổn định cung cầu - giá cả và lưu thông hàng hóa trên địa bàn nhất là trong các dịp lễ, tết và mùa mưa bão.

1. Tình hình hoạt động kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 01 Thương nhân đầu mối và 06 thương nhân phân phối xăng dầu. Có 225 cửa hàng xăng dầu được cấp giấy phép hoạt động, trong đó có 190 của hàng xăng dầu trên bờ và 35 tàu dầu.

Từ cuối năm 2021, đặc biệt từ khi cuộc xung đột vũ trang giữa Nga và Ucraina xảy ra (tháng 02/2022), thị trường xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp, nguồn cung khan hiếm, giá cả biến động với biên độ lớn và thường xuyên đã ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh xăng dầu cả nước nói chung và tỉnh Quảng Bình nói riêng.

Nguyên nhân:

- Các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu không có đủ nguồn tài chính để nhập hàng do không đủ hạn mức tín dụng và nguồn ngoại tệ nên chủ yếu chỉ duy trì lượng hàng đủ để cung cấp cho hệ thống phân phối của doanh nghiệp và duy trì lượng dự trữ tồn kho theo quy định.

- Các chi phí để cấu thành giá cơ sở chưa được tính đúng, tính đủ như: chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam, chi phí kinh doanh định mức, lợi nhận định mức…làm cho việc nhập hàng của các thương nhân đầu mối bị lỗ nặng.

- Giá cả biến động bất thường, chiết khấu bán hàng thấp (có nhiều thời điểm âm) nên các các Cửa hàng bán lẻ chỉ nhập lượng hàng vừa đủ để duy trì hoạt động (bán cầm chừng) giảm thiệt hại về kinh tế (lãi vay, thuế, phí, lương công nhân...).

- Thời gian giữa hai kỳ điều hành dài (10 ngày/lần), trong khi giá thế giới biến động liên tục khiến doanh nghiệp nhập khẩu gặp khó khăn. Việc điều hành giá xăng dầu hiện nay chưa sát với tình hình thực tế của thị trường.

Nguồn cung thiếu hụt, nên có những thời điểm một số cửa hàng thông báo tạm dừng kinh doanh (có xăng thì thiếu dầu; có dầu thì thiếu xăng); hoặc thiếu nguồn cung cục bộ ở một số cửa hàng xa kho trung tâm.

Trước diễn biến phức tạp của thị trường xăng dầu trong thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương, để ổn định thị trường, nguồn cung xăng dầu phục vụ sản xuất, kinh doanh và bảo đảm an ninh năng lương trên địa bàn tỉnh, Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành hoạt động kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh; đồng thời trực tiếp ban hành các văn bản chỉ đạo các thương nhân phân phối, của hàng bán lẻ xăng dầu chủ động đảm bảo nguồn cung và bình ổn thị trường xăng dầu.

Sở Công Thương đã thường xuyên phối hợp với các Sở, ngành, đơn vị liên quan theo dõi, kiểm tra giám sát hoạt động cung ứng xăng dầu trên địa bàn tỉnh để kịp thời phát hiện các hành vi găm hàng, tung tin thất thiệt, tạo khan hiếm nguồn cung xăng dầu. Kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp cửa hàng bán lẻ xăng dầu dừng bán hàng không đúng quy định và các hành vi vi phạm trong hoạt động kinh doanh xăng dầu.

 Thực hiện lồng ghép giữa công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, giá cả với công tác thông tin, tuyên truyền các quy định pháp luật về kinh doanh xăng dầu đến các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Thời điểm khó khăn nhất về nguồn cung (khoảng từ tháng 9 đến giữa tháng 11/2022), trên địa bàn tỉnh có 15 cửa hàng tạm ngừng kinh doanh (do không có nguồn hàng để bán), 36 cửa hàng, địa điểm kinh doanh tạm ngừng kinh doanh một trong số các mặt hàng xăng RON 95, E5 RON 92 và dầu Diezel (do nguồn cung không đảm bảo, bị thiếu hụt cục bộ trong thời gian ngắn do phải khai thác nguồn hàng ở các kho đầu mối ở xa, như: Hải Phòng, Bà rịa Vũng Tàu...). Tuy nhiên, từ ngày 20/11 đến nay, các thương nhân đầu mối đã có nguồn hàng xăng dầu để cung cấp cơ bản đáp ứng cho các thương nhân phân phối, vì vậy hiện tại các cửa hàng bán lẻ xăng dầu đang được đảm bảo đủ nguồn hàng phục vụ nhu cầu của nhân dân và doanh nghiệp. Đến nay đã có 01 thương nhân đầu mối (hiện nay không có hoạt động cung ứng xăng dầu trên địa bàn tỉnh) và 06 thương nhân phân phối trên địa bàn tỉnh đã ký Cam kết với Cục Quản lý thị trường về việc chấp hành các quy định của pháp luật về kinh doanh xăng dầu, trong đó có nội dung: Chủ động nguồn hàng, đảm bảo việc cung cấp đầy đủ nguồn cung xăng dầu, không để gián đoạn nguồn cung đối với các cửa hàng bán lẻ xăng dầu trực thuộc và hệ thống phân phối của các đơn vị.

Thông qua việc theo dõi, thu thập thông tin, giám sát đối tượng và làm việc trực tiếp với hầu hết các thương nhân phân phối, cửa hàng bán lẻ xăng dầu trên địa bàn toàn tỉnh của Sở Công Thương và Cục Quản lý thị trường chưa phát hiện dấu hiệu hay hành vi đầu cơ, găm hàng, tạo tình trạng khan hiếm nhằm thu lợi trái pháp luật cũng như ngừng kinh doanh mà không có lý do khách quan, chính đáng.

Trước diễn biến giá xăng dầu trên thế giới tăng cao khiến tình hình cung ứng tại thị trường trong nước có nhiều biến động, có thời điểm (tháng 6/2022) các mặt hàng xăng dầu tăng cao so với đầu năm 2022, như: xăng E5 Ron 92 tăng 35%; RON 95 tăng 39,6%; dầu Diezel tăng 69%.

Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh Quảng Bình có văn bản báo cáo và kiến nghị với Bộ Công Thương, các Bộ, ngành, đơn vị liên quan các nội dung sau:

- Đề nghị Bộ Công Thương chỉ đạo giám sát chặt chẽ và xem xét vai trò, trách nhiệm của các thương nhân đầu mối trong việc cung ứng hàng hóa cho các thương nhân phân phối ở các địa phương (thực hiện đúng các nội dung hợp đồng về nguồn cung xăng dầu giữa bên bán và bên mua). Yêu cầu thương nhân đầu mối cam kết đảm bảo đủ nguồn cung cho thương nhân phân phối để cung ứng cho các cửa hàng bán lẻ xăng dầu.

- Khi thị trường xảy ra biến động, bất ổn, đề nghị Bộ Công Thương xem xét duy trì chu kỳ điều hành giá đúng 10 ngày hoặc sớm hơn (xem xét sửa đổi Nghị định 83, Nghị định 95 về nội dung chu kỳ điều hành giá dưới 10 ngày) để phù hợp với tình hình thực tế thị trường thế giới và ổn định thị trường trong nước.

- Kiến nghị Ngân hàng Nhà nước sớm có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối đáp ứng các điều kiện về tín dụng được nâng hạn mức tín dụng, tiếp cận lãi suất ưu đãi, nguồn ngoại tệ nhằm tăng nguồn lực tài chính, giảm chi phí nhập khẩu hoặc mua nguyên liệu từ nguồn sản xuất trong nước, đảm bảo cung ứng đủ xăng dầu cho thị trường trong nước. Tạo điều kiện về thủ tục vay vốn, mua ngoại tệ để nhanh chóng thực hiện các thủ tục mua xăng dầu nhằm kịp thời bổ sung, duy trì nguồn cung xăng dầu cho thị trường.

- Kiến nghị Bộ Tài chính kịp thời rà soát và điều chỉnh mức chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam, chi phí kinh doanh định mức, lợi nhận định mức…theo mức phù hợp với thực tế phát sinh thời gian vừa qua để tính đúng, tính đủ trong giá cơ sở xăng dầu theo quy định hiện hành, đảm bảo duy trì hoạt động cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, khuyến khích các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu cung ứng cho thị trường, phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh phát triển kinh tế xã hội.

Hiện nay, các Bộ, ngành liên quan đang đề xuất Chính phủ xem xét điều chỉnh một số quy định về kinh doanh xăng dầu. Tuy nhiên, khi các quy định chưa được điều chỉnh, nếu công tác quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh xăng của các Bộ, ngành liên quan không có sự thay đổi, điều chỉnh kịp thời thì nguy cơ thiếu hụt, đứt gãy nguồn cung xăng dầu vẫn có thể xảy ra trong thời gian tới.

Đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động kinh doanh xăng dầu trên địa bàn, đồng thời tổng hợp tình hình, kịp thời phản ánh những tồn tại, vướng mắc, khó khăn (gửi về Sở Công Thương) để tổng hợp báo cáo, tham mưu UBND tỉnh.

2. Đối với việc bình ổn  giá cả các loại hàng hóa dịp tết Nguyên đán

Nhằm đảm bảo cân đối cung cầu, ổn định thị trường, cung ứng đầy đủ hàng hóa cho người dân đón Tết Nguyên đán Quý Mão năm 2023, Sở Công Thương đã ban hành văn bản số 2279/SCT-TM ngày 06/12/2022 về  việc đảm bảo thị trường hàng hóa phục vụ Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán Quý Mão 2023 gửi UBND các huyện, thị xã, thành phố và các doanh nghiệp kinh doanh thương mại trên địa bàn tỉnh.

Năm 2022, dịch COVID-19 cơ bản được kiểm soát, cuộc sống của người dân cơ bản trở lại trạng thái bình thường, các hoạt động sản xuất kinh doanh dần lấy lại đà tăng trưởng. Theo kế hoạch của các doanh nghiệp, lượng hàng hóa dự trữ dịp Tết tại các trung tâm thương mại, siêu thị, nhà phân phối… trên địa bàn tỉnh năm nay tăng so với năm trước khoảng 10-15%. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của chính sách thắt chặt tài chính, ngân hàng siết chặt vay vốn và lãi suất tăng cao nên các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong vấn đề xoay vòng vốn để dự trữ hàng hóa.

Những tháng cuối năm 2022 và dịp Tết Nguyên đán Quý Mão 2023, theo quy luật hàng năm nhu cầu mua sắm của nhân dân đối với các nhóm hàng lương thực, thực phẩm sẽ tăng cao. Dự báo tổng mức bán lẻ hàng hóa phục vụ nhu cầu dịp Tết Quý Mão ước đạt 8.529 tỷ đồng, tăng khoảng 10% so với Tết Nhâm Dần năm 2022 (đạt 7.754 tỷ đồng).

Để bảo đảm cân đối cung cầu, bình ổn thị trường dịp Tết, Sở Công thương sẽ tập trung tăng cường theo dõi sát diễn biến thị trường, giá cả hàng hoá; đánh giá nguồn cung, nhu cầu hàng hóa, nhất là các mặt hàng thiết yếu, những mặt hàng có nhu cầu cao hoặc có biến động giá nhiều trên địa bàn tỉnh trong thời gian vừa qua để có phương án hoặc biện pháp bảo đảm cân đối cung cầu, ổn định thị trường, không để xảy ra tình trạng thiếu hàng, gián đoạn nguồn hàng, gây tăng giá đột biến trong dịp Tết Nguyên đán. Chỉ đạo, hướng dẫn các doanh nghiệp phân phối, siêu thị, trung tâm thương mại và các cửa hàng bách hóa tổng hợp cung cấp thực phẩm thiết yếu, tạo nguồn hàng bình ổn thị trường phục vụ Tết. Vận động, khuyến khích các doanh nghiệp triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại nội địa, các chương trình kích cầu tiêu dùng, đưa các chuyến hàng lưu động để cung ứng hàng hóa đến khu vực đông dân cư, khu công nghiệp trên địa bàn để cung ứng đầy đủ hàng hóa cho người dân được đón tết vui tươi, an toàn.

Chỉ đạo công tác triển khai thực hiện việc niêm yết giá và bán theo giá niêm yết tại các chợ, cửa hàng bách hóa tổng hợp. Phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo hoạt động của các chợ truyền thống nhằm bảo đảm cung ứng, trao đổi hàng hóa, nhất là các mặt hàng lương thực, thực phẩm để giảm áp lực cung ứng cho các loại hình kinh doanh khác (siêu thị, bách hóa tổng hợp, trung tâm thương mại...) từ đó hạn chế tình trạng tăng giá. 

Phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố và Cục Quản lý thị trường đẩy mạnh công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong vận chuyển và kinh doanh hàng cấm, hàng nhập lậu, gian lận thương mại; buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, việc thực hiện các quy định về giá.

Tết Nguyên đán Quý Mão năm 2023 đang đến gần, để đảm bảo cho người dân đón tết đầy đủ, ấm no, an toàn, Ngành Công thương sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để doanh nghiệp có thể lưu thông hàng hóa, tránh đứt gãy chuỗi cung ứng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Luôn theo dõi sát diễn biến thị trường, sẵn sàng lắng nghe thông tin phản hồi của người dân về những bất ổn thị trường như tăng giá, hàng lậu, hàng giả, hàng nhái, hàng không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm để có giải pháp phù hợp xử lý đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, tình trạng hàng nhái, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm vẫn còn xảy ra, đặc biệt trong thời gian gần đây, nhiều phương thức bán hàng mới như: bán hàng qua mạng, bán hàng qua điện thoại, bán hàng đa cấp... đang phát triển mạnh và bị một số cá nhân, doanh nghiệp lợi dụng để kinh doanh bất chính, lừa đảo người tiêu dùng. Đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố chi đạo các phòng, ban chức năng tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng./.

(Bài phát biểu của đồng chí Phạm Quang Hải, giám đốc Sở Công thương tại kỳ họp thứ 8, HĐND tỉnh khóa XVIII)