Kỳ họp HĐND là hình thức hoạt động cơ bản, chủ yếu nhất trong hoạt động của HĐND, là nơi các đại biểu HĐND thể hiện rõ nét vai trò, trách nhiệm đối với Nhân dân và cử tri trong việc quyết định các chủ trương, chính sách và thực hiện các hoạt động giám sát nhằm đảm bảo việc thi hành Hiến pháp và pháp luật, xây dựng chính quyền vững mạnh, quyết định các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, ổn định và nâng cao đời sống Nhân dân. Do đó, HĐND tỉnh Quảng Bình xác định việc nâng cao chất lượng kỳ họp là một nội dung hết sức quan trọng trong yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND các cấp nói chung và HĐND tỉnh nói riêng.

T

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND tỉnh Quảng Bình đã tích cực đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng kỳ họp, bảo đảm đúng quy định của pháp luật. Đã tổ chức thành công 06 kỳ họp, trong đó có Kỳ họp thứ nhất, 04 kỳ họp thường lệ và 01 kỳ họp bất thường.

- Để chuẩn bị cho kỳ họp, theo nghị quyết về kế hoạch tổ chức các kỳ họp thường lệ hàng năm, Thường trực HĐND tỉnh đã sớm chủ động phối hợp với UBND tỉnh, Ủy ban MTTQVN tỉnh và các cơ quan liên quan tổ chức Hội nghị liên tịch (trước ngày khai mạc 40 ngày đối với kỳ họp thường lệ, 30 ngày đối với kỳ họp bất thường) để thống nhất nội dung, chương trình kỳ họp và phân công các cơ quan chuẩn bị các báo cáo, đề án, tờ trình và dự thảo nghị quyết trình tại kỳ họp, đồng thời, quy định rõ các mốc thời gian gửi các tài liệu, các Ban của HĐND tỉnh hoàn thành thẩm tra và gửi tài liệu đến các đại biểu nghiên cứu.

- Hội nghị tiếp xúc cử tri được tổ chức chậm nhất là 30 ngày trước ngày khai mạc kỳ họp nhằm tạo điều kiện cho các cơ quan liên quan kịp thời giải quyết, trả lời các ý kiến, kiến nghị cử tri. Thực hiện tổ chức tiếp xúc cử tri kết hợp đại biểu HĐND hai cấp (cấp tỉnh và cấp huyện) nhằm tiết kiệm kinh phí, thời gian, thuận tiện cho cử tri, tăng tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cơ quan hữu quan.

- Công tác thẩm tra được Thường trực HĐND tỉnh phân công các Ban của HĐND tỉnh chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị liên quan để thẩm tra các báo cáo, đề án, tờ trình và dự thảo nghị quyết trình tại kỳ họp. Các Ban của HĐND tỉnh đã phối hợp làm việc với các cơ quan hữu quan ngay từ khi chuẩn bị các báo cáo, tờ trình và dự thảo nghị quyết, vì vậy, nhiều nội dung đã được tiếp thu, chỉnh sửa trong quá trình chuẩn bị, góp phần nâng cao chất lượng tài liệu kỳ họp và sự thống nhất cao của các đại biểu HĐND khi biểu quyết thông qua.

- Thời gian trình bày các báo cáo và tờ trình được dự kiến cụ thể và yêu cầu các cơ quan liên quan trình bày tóm tắt, đi thẳng vào trọng tâm, giành nhiều thời gian cho việc thảo luận, chất vấn và trả lời chất vấn.

Hoạt động thảo luận, chất vấn và trả lời chất vấn là những nội dung rất quan trọng trong mỗi kỳ họp HĐND, được nhiều đại biểu và cử tri quan tâm, chú trọng theo dõi. Đây là diễn đàn, kênh thông tin quan trọng để đại biểu HĐND tỉnh phát huy, thể hiện vai trò, trách nhiệm của người đại biểu đối với cử tri và Nhân dân trong việc giám sát hoạt động của UBND tỉnh và các cơ quan chuyên môn, đồng thời, là cơ sở để đại biểu HĐND quyết định, biểu quyết thông qua các chủ trương, chính sách quan trọng nhằm phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng – an ninh của địa phương. Vì vậy, trong những năm qua, hoạt động thảo luận, chất vấn và trả lời chất vấn được Thường trực HĐND tỉnh hết sức quan tâm, chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng. Những thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động chất vấn, giải trình tại các kỳ họp HĐND đã được Thường trực HĐND tỉnh Quảng Bình tham luận tại Hội nghị Thường trực HĐND 06 tỉnh Bắc Trung bộ lần thứ 02 tại tỉnh Thừa Thiên Huế. Tại Hội nghị lần này, chúng tôi đi sâu phân tích về thực trạng và trao đổi một số kinh nghiệm để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động thảo luận tại kỳ họp như sau:

Về thực trạng

- Tại các kỳ họp, do chưa được chỉ đạo, định hướng và có sự chuẩn bị kỹ, đa số các ý kiến đăng ký thảo luận là của các đại biểu hoạt động chuyên trách và một số đại biểu có trách nhiệm, tâm huyết với hoạt động của HĐND. Nhiều đại biểu chưa phát huy vai trò, trách nhiệm của người đại biểu Nhân dân; chưa bám sát thực tiễn và thiếu sự theo dõi, nắm bắt tình hình ở cơ sở; chưa chủ động nghiên cứu các chủ trương, chính sách mới của Đảng, pháp luật của nhà nước; một số đại biểu kinh nghiệm hoạt động còn ít, thiếu mạnh dạn, do đó, việc đăng ký thảo luận có khi còn hạn chế, thiếu chủ động. Đặc biệt, một số đại biểu nhiều kỳ họp không tham gia thảo luận, đã được Thường trực HĐND có văn bản gợi ý, yêu cầu tham gia nhưng vẫn chưa phát huy trách nhiệm của mình để đăng ký thảo luận tại kỳ họp.

- Chương trình kỳ họp chưa dành nhiều thời gian tương xứng để thảo luận ở phiên toàn thể. Công tác chuẩn bị của một số đại biểu chưa kỹ lưỡng, thiếu sự đầu tư nghiên cứu, chưa sát thực tiễn nên thảo luận còn dài, chất lượng chưa cao, phải để Chủ tọa nhắc nhở. Một số ý kiến thảo luận mang tính hình thức, nội dung còn chung chung, chưa sâu sắc, còn mang tính cá nhân, đề cập đến các sự việc nhỏ lẻ tại địa phương mà chưa mang tính tổng thể, bao quát, tác động lớn đến tình hình KT-XH của tỉnh. Một số giải pháp đề xuất chưa rõ ý, chưa cụ thể để các cấp, các ngành tiếp thu trong quá trình chỉ đạo, điều hành. Đại diện lãnh đạo một số sở, ngành, địa phương tham gia thảo luận nhưng còn nặng về đánh giá tình hình của cơ quan, địa phương mình mà chưa chú trọng giải thích, tranh luận, làm rõ hơn những vấn đề mà đại biểu quan tâm.

- Việc thảo luận theo chuyên đề, theo Tổ đại biểu còn hạn chế, chưa được chú trọng mà chủ yếu là thảo luận tại phiên họp tập thể HĐND, việc tổng hợp ý kiến thảo luận tại Tổ chưa được chú ý. Do đó, chưa giải quyết triệt để các nội dung còn có nhiều ý kiến trái chiều, khác nhau giữa các đại biểu. Mặt khác, chưa khắc phục tình trạng một số đại biểu đăng ký nhưng chưa được thảo luận do đã hết thời gian phiên họp; một số đại biểu có những ý tưởng, giải pháp hay, phù hợp với thực tiễn nhưng nội dung ngắn nên còn tâm lý e ngại, không đăng ký thảo luận tại kỳ họp.

- Việc nghiên cứu, lựa chọn, tiếp thu của UBND tỉnh đối với các đề xuất, kiến nghị của đại biểu HĐND tỉnh để chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tổ chức thực hiện còn chưa được quan tâm, chú trọng, chưa có sự chỉ đạo theo dõi, nắm bắt để tiếp thu ngay tại kỳ họp. Công tác theo dõi, đôn đốc việc tiếp thu kiến nghị, đề xuất của đại biểu còn gặp khó khăn do quy định của nhà nước chưa rõ ràng. Các ý kiến thảo luận của đại biểu HĐND tỉnh đề cập đến tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội, phạm vi rộng, nhiều ý kiến khác nhau nên việc theo dõi, tổng hợp các nội dung để đề nghị UBND tỉnh lựa chọn, tiếp thu còn gặp nhiều khó khăn.

Từ thực trạng đó, xác định hoạt động thảo luận vừa là nội dung bắt buộc trong chương trình kỳ họp HĐND, vừa là giải pháp quan trọng phát huy ý thức trách nhiệm và trí tuệ của các đại biểu trước cử tri, góp phần nâng cao chất lượng các kỳ họp của HĐND, Thường trực HĐND tỉnh rất chú trọng quan tâm đổi mới hoạt động thảo luận tại kỳ họp, đặc biệt là nâng cao chất lượng các buổi thảo luận tại tổ. Những đổi mới trong hoạt động thảo luận của HĐND tỉnh Quảng Bình như sau:

Về công tác chuẩn bị:

- Để chuẩn bị cho phiên thảo luận được tốt, Thường trực HĐND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo, yêu cầu các đại biểu HĐND tỉnh phát huy vai trò, trách nhiệm, chủ động nghiên cứu trước tài liệu và căn cứ tình hình thực tiễn công tác tại cơ quan, đơn vị, quá trình theo dõi, nắm bắt tình hình ở cơ sở, nghiên cứu, lựa chọn những vấn đề nổi lên, được cử tri và Nhân dân quan tâm và kiến nghị nhiều lần để đăng ký nội dung thảo luận tại kỳ họp. Mỗi Tổ đại biểu đăng ký ít nhất 02 nội dung thảo luận. Trong trường hợp cần thiết, Thường trực HĐND tỉnh mời Thủ trưởng các sở, ban, ngành, đoàn thể, địa phương chủ động chuẩn bị, cùng tham gia thảo luận để làm rõ hơn về những vấn đề có liên quan mà đại biểu HĐND đề cập, những nội dung đề xuất với HĐND tỉnh thuộc thẩm quyền tham mưu, giải quyết của cơ quan, đơn vị mình.

- Trên cơ sở các đăng ký thảo luận, Chủ tọa kỳ họp lựa chọn nội dung, định hướng nhóm vấn đề mà cử tri và đại biểu quan tâm nhất, từ đó, thảo luận về các giải pháp cụ thể để triển khai nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, cụ thể như:

+ Về những vấn đề nổi lên qua theo dõi, nắm bắt tình hình ở cơ sở, được nhiều cử tri quan tâm, phản ánh nhiều lần liên quan đến thẩm quyền giải quyết, xử lý của HĐND tỉnh, UBND tỉnh và các sở, ban, ngành cấp tỉnh.

+ Về những kết quả đạt được và những hạn chế, tồn tại trong quá trình thực hiện các chỉ tiêu, giải pháp thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh đã được Nghị quyết của HĐND tỉnh đề ra; những vấn đề quan trọng, cấp bách nảy sinh từ tình hình thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Từ đó, kiến nghị, đề xuất thêm các giải pháp để các cơ quan chức năng tiếp thu trong quá trình chỉ đạo, điều hành nhằm thực hiện tốt hơn nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.

+ Những vấn đề mà qua thẩm tra các báo cáo, tờ trình và dự thảo nghị quyết của các Ban của HĐND tỉnh còn có nhiều ý kiến khác nhau, cần phải thảo luận kỹ để đi đến thống nhất.

+ Giải pháp trồng cây kinh tế, cây lâu năm thay thế cho cây cao su thường xuyên bị ảnh hưởng, thiệt hại do bão; chuyển đổi giống cây trồng vật nuôi có năng suất và giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện đất đai và thời tiết; vấn đề giải phóng mặt bằng cho các dự án lớn,…

+ Yêu cầu các đại biểu tập trung vào các vấn đề trọng tâm, các vấn đề lớn, không sa đà vào phần tình hình của cơ quan đơn vị địa phương, đồng thời, gợi mở thêm những vấn đề mà các đại biểu ít quan tâm. Các ý kiến thảo luận được yêu cầu trình bày ngắn gọn, rõ ràng, đi thẳng vào trọng tâm và giới hạn thời gian trong khoảng từ 10 – 15 phút.

Tại kỳ họp:

- Các phiên họp thảo luận được chuẩn bị tốt, kỹ lưỡng, nhờ vậy, nhiều đại biểu đã phát huy trách nhiệm, nhiều kỳ liên tiếp thảo luận, nhiều ý kiến tâm huyết, đã bày tỏ những trăn trở về đời sống, tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn và đề xuất các giải pháp, biện pháp thiết thực để UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan chuyên môn triển khai thực hiện có hiệu quả.

- Để chương trình kỳ họp đảm bảo tiến độ đề ra, vai trò của Chủ tọa kỳ họp trong công tác điều hành là hết sức quan trọng. Tại các kỳ họp của HĐND tỉnh, công tác điều hành của Chủ tọa khoa học, linh hoạt, kịp thời nhắc nhở các đại biểu về nội dung, thời gian trình bày; nhiều đại biểu đăng ký nhưng chưa được thảo luận được yêu cầu gửi bằng văn bản để tổng hợp, đề nghị UBND tỉnh và các cơ quan liên quan tiếp thu. Nhờ vậy, các phiên họp thảo luận đều diễn ra chất lượng, đảm bảo chương trình đề ra.

- Việc thảo luận, góp ý trước khi ban hành các Nghị quyết là hết sức cần thiết nhằm phát huy dân chủ, trí tuệ tập thể. Đối với những nội dung mà khi thẩm tra còn nhiều ý kiến khác nhau hoặc đại biểu HĐND thảo luận nhiều, Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo thảo luận theo Tổ đại biểu với những gợi ý, định hướng về các vấn đề cần làm rõ và tập trung thống nhất, vấn đề cần bổ sung để đảm bảo tính khả thi và thống nhất khi thực hiện. Thư ký mỗi Tổ đại biểu có trách nhiệm tập hợp những ý kiến thảo luận tại Tổ, báo cáo Thường trực HĐND tỉnh và trình bày trong phiên thảo luận toàn thể. Nhờ vậy, các quyết định cuối cùng là những nội dung được làm rõ, thống nhất, là phương án tối ưu, mang tính thuyết phục. Qua thảo luận, Chủ toạ kỳ họp yêu cầu cơ quan soạn thảo theo dõi, ghi nhận những ý kiến xác đáng để tiếp thu, chỉnh sửa. Các ý kiến không đưa vào Nghị quyết cũng được Chủ toạ phân tích, làm rõ nguyên nhân. Một số Nghị quyết được HĐND biểu quyết từng phần; một số nghị quyết chưa được chuẩn bị kỹ, hoặc chưa phù hợp với tình hình thực tế, HĐND chỉ thông qua một số nội dung cần thiết. Các nghị quyết trình tại kỳ họp được thông qua đảm bảo tính tập trung, dân chủ; đảm bảo thực thi các văn bản quy phạm pháp luật của cấp trên.

- Kết thúc phiên thảo luận, Chủ tọa kết luận, tóm tắt những điểm chính, những vấn đề trọng tâm, nổi bật, phù hợp với thực tiễn để làm cơ sở cho HĐND quyết định những chủ trương và giải pháp nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội. Đồng thời, đề nghị UBND tỉnh nghiên cứu, chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tiếp thu, có các giải pháp để áp dụng, triển khai vào quá trình chỉ đạo, điều hành của ngành, của địa phương.

Nhờ thực hiện đổi mới, chất lượng và hiệu quả hoạt động thảo luận trong các kỳ họp HĐND tỉnh thời gian qua đã được cải tiến, nâng cao rõ rệt, đặc biệt là chất lượng chất lượng các buổi thảo luận tổ. Ngoài đại biểu HĐND, các đại biểu mời tham gia đầy đủ, nhiệt tình hơn, số ý kiến thu được cũng tăng cả về số lượng và chất lượng. Tinh thần cởi mở tại các buổi thảo luận tổ đã góp phần hạn chế tình trạng các đại biểu còn tâm lý nể nang, ngại va chạm, phát biểu dè dặt, chung chung, xuôi chiều; ý kiến thường né tránh nội dung mà nặng về góp ý câu chữ, nặng về phản ánh vấn đề nhỏ ở địa phương mình, ngành mình hoặc tranh thủ giải trình, khoe thành tích. Kết quả trên đã góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của các kỳ họp nói riêng và chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND tỉnh nói chung.

Trên đây là một vài ý kiến  trao đổi  của  Thường trực HĐND tỉnh Quảng Bình về thực trạng, giải pháp nâng cao chất lượng kỳ họp HĐND tỉnh, trong đó, đã tập trung đi sâu vào vấn đề thảo luận tại kỳ họp. 

BTT