Trong những năm qua, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM trên địa bàn huyện Lệ Thủy được triển khai, tổ chức thực hiện tập trung, bài bản, đồng bộ. Các cấp ủy, chính quyền cùng cả hệ thống chính trị từ huyện đến cơ sở và đông đảo nhân dân đã chung vai, góp sức thực hiện Chương trình và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Những thành tựu trong xây dựng NTM đã mang lại diện mạo mới, một luồng sinh khí mới ở vùng nông thôn, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân không ngừng được cải thiện, người dân phấn khởi được sống và làm việc trên chính mảnh đất quê hương mình.

Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới được chỉ đạo triển khai thực hiện trên địa bàn huyện Lệ Thủy đến nay đã hơn 10 năm, bước qua hai giai đoạn thực hiện      và đã đạt được những kết quả làm thay đổi cơ bản bộ mặt nông thôn, hệ thống cơ sở hạ tầng từng bước được đầu tư xây dựng đồng bộ, hiện đại; tình hình an ninh - trật tự xã hội ổn định; chính sách an sinh xã hội ngày càng được quan tâm thực hiện; đời sống vật chất, tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao và là tiền đề quan trọng để Chương trình được chỉ đạo tiếp tục thực hiện trong giai đoạn 2021-2025.* Về công tác chỉ đạo điều hành thực hiện Chương trình UBND huyện kiện toàn bộ máy chỉ đạo thực hiện Chương trình từ cấp huyện đến xã, thôn phù hợp với quy định của giai đoạn mới 2021-2025, đảm bảo sự thống nhất, liên tục trong chỉ đạo, điều hành thực hiện Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới.

Thành lập Ban Chỉ đạo các Chương trình MTQG, ban hành quy chế hoạt động và phân công nhiệm vụ cụ thể đối với từng thành viên Ban Chỉ đạo.

Chỉ đạo UBND các xã thành lập Ban Quản lý xã, Ban Phát triển thôn; xây dựng quy chế hoạt động, quản lý theo yêu cầu của cấp trên.

Quán triệt sâu rộng các văn bản quy định thực hiện Chương trình của Chính phủ, bộ ban ngành, UBND tỉnh, các sở ngành cấp tỉnh hướng dẫn thực hiện.

Các văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình của huyện như: Quyết định, công văn, kế hoạch, thông báo, được ban hành kịp thời, đảm bảo tính liên tục nhằm hướng dẫn các xã tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện.

HĐND huyện đã ban hành Nghị quyết số 72/NQ-HĐND ngày 12/10/2022 về việc phân bổ chi tiết vốn đầu tư phát triển ngân sách Trung ương giai đoạn 2021-2025 và năm 2022 thực hiện Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới và Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững huyện Lệ Thuỷ.

UBND huyện đã có thông báo phân công các phòng ban, đơn vị phụ trách các tiêu chí NTM; thông báo thành lập tổ chỉ đạo các xã được lựa chọn thực hiện về đích xã NTM, xã NTM nâng cao trong giai đoạn 2021-2025 nhằm bám sát tình hình thực tế của các xã trong quá trình chỉ đạo thực hiện Chương trình.

Thành lập Tổ công tác thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025; kiện toàn Văn phòng NTM huyện nhằm chỉ đạo thực hiện Chương trình một cách sâu sát, hiệu quả.

Việc giám sát thực hiện Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới được thực hiện theo từng năm, UBND huyện giao nhiệm vụ cho Tổ công tác xây dựng kế hoạch thực hiện việc giám sát, đánh giá tại các xã phù hợp, đúng quy định;

Chỉ đạo các xã rà soát thực trạng các tiêu chí NTM theo Bộ tiêu chí mới giai đoạn 2021-2025, trên cơ sở đó xây dựng và ban hành kế hoạch thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 của huyện Lệ Thủy phù hợp, đạt kết quả cao.

Chủ động rà soát, lựa chọn các đơn vị đủ điều kiện, năng lực để đăng ký mục tiêu thực hiện xây dựng xã NTM, xã NTM nâng cao, thôn bản NTM tại các xã ĐBKK giai đoạn 2021-2025 gửi UBND tỉnh, Văn phòng Điều phối NTM tỉnh.

*Về công tác tuyên truyền, vận động thực hiện Chương trình

UBND huyện chỉ đạo tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thưc của cán bộ, nhân dân về việc thực hiện Chương trình xây dựng NTM  giai đoạn 2021-2025.

Ban hành kế hoạch truyền thông về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn toàn huyện giai đoạn 2021-2025, xác định rõ các nội dung cần được truyên truyền để tăng cường thêm hiểu biết về Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới đối với cán bộ, người dân.

Chỉ đạo Trung tâm Văn hóa, thể thao và truyền thông huyện tăng cường thời lượng phát sóng các nội dung về xây dựng nông thôn mới.

Thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Ban Thường trực UBMT huyện đã ban hành kế hoạch thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” và phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” giai đoạn 2021-2025 và Kế hoạch tổ chức thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” gắn với công tác giảm nghèo bền vững năm 2022.

Mặt trận huyện đến cơ sở đã kịp thời tham mưu cho cấp uỷ chỉ đạo, triển khai phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương, các xã,thị trấn, các khu dân cư đã tổ chức nhiều hoạt động thực hiện bộ tiêu chí xã NTM nâng cao

*Về công tác huy động nguồn lực thực hiện Chương trình từ 2021 đến nay

Tổng kinh phí huy động thực hiện Chương trình của huyện đạt khoảng: 649.063 triệu đồng, trong đó:

- Ngân sách Trung ương: 81.545 triệu đồng.

- Ngân sách địa phương: 10.790 triệu đồng.

- Vốn lồng ghép: 531.617 triệu đồng.

- Nhân dân đóng góp: 25.111 triệu đồng.

* Kết quả thực hiện các nội dung của Chương trình

Qua rà soát, đến nay toàn huyện đạt 379 tiêu chí, bình quân đạt 15,79 tiêu chí/xã; Tăng 09 tiêu chí so với đầu năm 2023; Không có xã dưới 5 tiêu chí.

Số xã đã có quyết định công nhận đạt chuẩn NTM: 19/24 xã, đạt 79,16%.

Bên cạnh kết quả đạt được vẫn còn một số khó khăn nhất định đó là:

Chương trình áp dụng Bộ tiêu chí mới, có nhiều sự thay đổi lớn về nội hàm các chỉ tiêu đánh giá và mức độ đạt chuẩn cao hơn; số lượng chỉ tiêu đánh giá nhiều hơn so với giai đoạn 2016-2020.

Các xã còn lại được lựa chọn xây dựng NTM trong giai đoạn 2021-2025 đều là các xã có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn hơn những xã đã thực hiện về đích NTM các giai đoạn trước.

Nguồn kinh phí được hỗ trợ để thực hiện Chương trình NTM từ Trung ương,  tỉnh còn ít, chưa đáp ứng được yêu cầu thực hiện thực tế của các địa phương.

* Đối với các xã phấn đấu xây dựng đạt chuẩn xã NTM nâng cao:

Các tiêu chí quy định xây dựng đạt chuẩn xã NTM nâng cao yêu cầu đạt cao, khó thực hiện vì cần kinh phí đầu tư lớn:

- Tiêu chí Giáo dục:

- Tiêu chí Văn hóa- Tiêu chí Môi trường:

Để đảm bảo huyển Lệ thủy phấn đấu về đích NTM nâng cao trong năm 2025, cần có một số giải pháp sau:

Hoàn thiện bộ máy chỉ đạo thực hiện chương trình theo đúng quy định, kiện toàn kịp thời khi có sự thay đổi nhân sự nhằm đảm bảo việc thực hiện thống nhất, ổn định và toàn diện.

Tiếp tục triển khai hệ thống cơ chế chính sách hỗ trợ xây dựng NTM, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế; chủ động ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ thực hiện các nội dung của Chương trình theo hướng nâng cao chất lượng, đi vào chiều sâu và bền vững.

Xây dựng kế hoạch và hoàn thành việc tập huấn nâng cao hiểu biết cho đội ngũ cán bộ thực hiện Chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 ở xã, thôn.

Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện Chương trình ở các cấp. Có biện pháp phòng ngừa, kịp thời ngăn chặn các biểu hiện tiêu cực, lãng phí, xử lý nghiêm các vi phạm trong quá trình thực hiện Chương trình.

Tăng cường vai trò của các phòng ban chuyên môn phụ trách tiêu chí, chỉ đạo các phòng ban chuyên môn xây dựng kế hoạch cụ thể để hướng dẫn các xã hoàn thiện các tiêu chí do đơn vị phụ trách.

Đối với các xã đã đạt chuẩn NTM bị sụt giảm tiêu chí cần tập trung đầu tư nguồn lực có trọng tâm, theo thứ tự ưu tiên, đảm bảo hoàn thiện đạt chuẩn các tiêu chí bị sụt giảm, đồng thời duy trì các tiêu chí đã đạt chuẩn.

 Đối với các xã chưa đạt chuẩn NTM, các xã phấn đấu đạt chuẩn NTM trong giai đoạn 2021-2025 cần tập trung nguồn lực giữ vững các tiêu chí đã đạt chuẩn; có kế hoạch lồng ghép nguồn vốn các Chương trình MTQG một cách hợp lý; xây dựng chi tiết kế hoạch – lộ trình hoàn thiện các tiêu chí chưa đạt.

Đối với các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số (Kim Thủy - Ngân Thủy - Lâm Thủy) do có số tiêu chí chưa đạt còn thấp (dưới 10 tiêu chí) cần lồng ghép thực hiện hiệu quả 3 chương trình MTQG gồm: Chương trình MTQG xây dựng NTM, Chương trình giảm nghèo bền vững và Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ và cư dân nông thôn, nâng cao chất lượng các phong trào thi đua xây dựng NTM, phong trào “Cả nước chung sức xây dựng NTM” giai đoạn 2021-2025 do Thủ tướng Chính phủ phát động; ngày NTM và Đô thi văn minh vào chủ nhật lần thứ 2 hàng tháng.

Thường xuyên thay đổi các hình thức tuyên truyền, vận động, đầu tư sáng tạo nội dung các chương trình phát thanh, truyền hình, kịp thời nêu gương các cá nhân tiêu biểu, các mô hình hay cần nhân rộng.

Tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ các vùng nguyên liệu tập trung gắn với liên kết chuỗi giá trị, cơ sở hạ tầng các cụm làng nghề, ngành nghề nông thôn.

Triển khai Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) gắn với lợi thế vùng miền, phát triển tiểu thủ công nghiệp, ngành nghề và dịch vụ nông thôn, bảo tồn và phát huy các làng nghề truyền thống ở nông thôn trên địa bàn huyện.

KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT

Đề nghị UBND tỉnh quan tâm hỗ trợ nguồn kinh phí để đầu tư thực hiện chương trình tại các xã phấn đấu về đích giai đoạn 2021-2025, như: Hỗ trợ đầu tư xây dựng công trình nước sạch tại 2 xã Ngư Thuỷ và Ngư Thuỷ Bắc để về đích xã NTM, hỗ trợ đầu tư kinh phí thực hiện các tiêu chí giao thông, trường học, cơ sở vật chất văn hoá, nhà ở dân cư, các dự án phát triển sản xuất, tăng thu nhập cho người dân;....

Đề nghị UBND tỉnh quan tâm hỗ trợ kinh phí đối với các xã phấn đấu đạt xã NTM nâng cao, kiểu mẫu do mức độ đạt chuẩn các tiêu chí khá cao, cần nguồn kinh lớn.

Theo quy định tại Nghị quyết số 35/2022/NQ-HĐND ngày 10/12/2022 của HĐND tỉnh về việc ban hành quy định một số nội dung và mức hỗ trợ từ nguồn vốn sự nghiệp thuộc ngân sách nhà nước thực hiện các CTMTQG trên địa bàn tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2021-2025 thì mức hỗ trợ 500 triệu cho 01 xã về đích xã NTM nâng cao là hơi thấp so với quá trình đầu tư kinh phí thực hiện hoàn thành các tiêu chí theo quy định của nhà nước;

Nghị quyết 13/2021/NQ-HĐND ngày 10/12/2021 của HĐND tỉnh về việc ban hành quy định về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và tỷ lệ phân chia các khoản thu giữa các cấp ngân sách địa phương năm 2022 và thời kỳ ổn định ngân sách 2022-2025 theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước thì các xã hoàn thành NTM sẽ chỉ được hưởng 40% tiền thu từ đấu giá quyền sử dụng đất, tỷ lệ được hưởng như vậy là thấp so với nhu cầu kinh phí đầu tư thực tế của các xã để phấn đấu đạt chuẩn NTM nâng cao.

Đề nghị UBND tỉnh xem xét, điều chỉnh tỷ lệ trong tiêu chí Nghèo đa chiều; Thu nhập của Bộ tiêu chí xây dựng thôn (bản) đạt chuẩn NTM tại Quyết định số 2438/QĐ-UBND ngày 09/9/2022 của UBND tỉnh Quảng Bình (quy định tỷ lệ đạt tiêu chí Nghèo đa chiều: 6.5%; thu nhập bình quân đầu người đến năm 2025 đạt 37 triệu đồng/người/năm) do hiện nay tỷ lệ nghèo đa chiều của các xã vùng ĐBKK (xã Kim Thủy, Ngân Thủy, Lâm Thủy) của huyện Lệ Thủy còn quá cao, thu nhập bình quân đầu người lại thấp khó có khả năng thực hiện đạt theo quy định.

Để đạt được những thành quả cao hơn nữa trong công cuộc xây dựng NTM nâng cao trong những năm tiếp theo,

Một lần nữa bản thân tôi kính đề nghị các cấp lãnh đạo cần quan tâm nhiều hơn nữa về nguồn lực tài chính để cung cấp cho các huyện, thị xã trên địa bàn tỉnh, trong đó có Huyện Lệ Thủy để tiếp tục xây dựng nông thôn mới nâng cao ngày được hoàn thiện hơn để thỏa lòng mong mõi của toàn thể cử tri và nhân dân trong toàn tỉnh nhà của chúng ta./.

(Bài thảo luận của đại biểu Võ Xuân Bảy,

Tổ đại biều huyện Lệ Thủy tại kỳ họp thứ 12, HĐND tỉnh khóa XVIII)