Thực hiện mục tiêu tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND tỉnh, trong gần ba năm qua kể từ đầu nhiệm kỳ 2016 - 2021 đến nay, Ban kinh tế - ngân sách đã tích cực đổi mới hoạt động giám sát, lựa chọn những nội dung, hình thức, phạm vi giám sát phù hợp, ưu tiên những vấn đề quan trọng, nổi cộm được cử tri và Nhân dân quan tâm, đồng thời xác định đúng trọng tâm, trọng điểm của vấn đề nhằm đảm bảo chất lượng, hiệu quả giám sát, phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hàng năm, căn cứ vào chương trình giám sát của HĐND tỉnh, Ban kinh tế - ngân sách xây dựng kế hoạch giám sát và cụ thể hóa thành chương trình công tác từng tháng, từng quý để tổ chức thực hiện. Hoạt động giám sát của Ban tập trung vào các nhiệm vụ chính, bao gồm: giám sát thông qua thẩm tra (thẩm tra các báo cáo và dự thảo nghị quyết, thẩm tra các vấn đề phát sinh giữa 02 kỳ họp), giám sát thường xuyên (giám sát việc thực hiện các quy định pháp luật, nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh; việc thực hiện kết luận của Chủ tọa kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh, Chủ tọa phiên họp Thường trực HĐND tỉnh) và giám sát chuyên đề. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ban kinh tế - ngân sách đã tiến hành nhiều cuộc giám sát trên nhiều lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực đầu tư công.

Từ hoạt động giám sát cho thấy, đầu tư công là lĩnh vực luôn được xã hội quan tâm, có vị trí rất quan trọng, giữ vai trò chủ đạo để nâng cấp kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội, làm thay đổi diện mạo của tỉnh, tạo nền tảng cho sự phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng sống và phúc lợi cho nhân dân. Tổng nguồn vốn đầu tư công giai đoạn 2016 - 2020 dự kiến là 11.620,025 tỷ đồng (nguồn vốn trung ương hỗ trợ theo dự kiến là 6.775,265 tỷ đồng, nguồn ngân sách tỉnh là 4.844,76 tỷ đồng). Trong đó, từ năm 2016 - 2018, tổng nguồn vốn đầu tư công do tỉnh quản lý 7.230,423 tỷ đồng (nguồn vốn Trung ương phân bổ 4.191,023 tỷ đồng, nguồn ngân sách tỉnh 3.039,400 tỷ đồng) được bố trí cho 605 công trình, dự án trên địa bàn tỉnh.

Kế hoạch đầu tư công sau gần 03 năm triển khai thực hiện đã đạt được một số kết quả trên các lĩnh vực: các dự án trọng điểm của tỉnh đã được đưa vào sử dụng, như: Trụ sở Tỉnh ủy, Trung tâm Văn hóa tỉnh, Cầu Nhật Lệ 2,…; từng bước hoàn chỉnh hệ thống giao thông trên địa bàn tỉnh; hạ tầng các khu kinh tế, khu công nghiệp, đô thị trong tỉnh đang dần được cải thiện; hệ thống cấp, thoát nước, xử lý nước thải, cấp điện và các công trình hạ tầng kỹ thuật khác ngày càng đồng bộ; kết cấu hạ tầng văn hóa, xã hội phát triển tốt hơn (đến hết năm 2017 có 88 xã có điểm bưu điện văn hóa, đạt tỷ lệ 55,3% tổng số xã trên toàn tỉnh; có 301 trường đạt chuẩn quốc gia, đạt tỷ lệ 51%; toàn tỉnh có 131/159 xã, phường, thị trấn đạt chuẩn quốc gia về y tế, đạt tỷ lệ 82,4%).

Thời gian qua, Ban kinh tế - ngân sách thực hiện giám sát đầu tư công thông qua các hình thức chủ yếu, như: giám sát qua thẩm tra (thẩm tra dự thảo Nghị quyết, thẩm tra các vấn đề phát sinh giữa 02 kỳ họp), giám sát chuyên đề. Sau đây, Ban kinh tế - ngân sách xin chia sẽ một số kinh nghiệm và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát đầu tư công:

1. Về giám sát thông qua thẩm tra

Luật Đầu tư công có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2015 được xem là công cụ đổi mới quan trọng về quản lý nhà nước đối với lĩnh vực đầu tư công. Theo đó, cơ chế lập kế hoạch đầu tư công được chuyển từ lập kế hoạch hàng năm sang kết hợp giữa xây dựng kế hoạch trung hạn với kế hoạch hàng năm, áp dụng lần đầu tiên cho giai đoạn 5 năm 2016 - 2020. Nghị định số 136/2015/NĐ-CP ngày 31/12/2015 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư công đã hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật Đầu tư công về: phân loại chương trình, dự án đầu tư công; lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án đầu tư công nhóm A, nhóm B và nhóm C; lập, thẩm định, quyết định đầu tư chương trình, dự án đầu tư công nhóm A, nhóm B và nhóm C; điều chỉnh chương trình, dự án đầu tư công; quản lý dự án đầu tư công không có cấu phần xây dựng. Việc lập, thẩm định, phê duyệt, giao kế hoạch, tổ chức thực hiện và theo dõi, đánh giá thực hiện kế hoạch, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm của quốc gia, Bộ, ngành trung ương và địa phương được quy định tại Nghị định số 77/2015/NĐ-CP ngày 10/9/2015 của Chính phủ về Kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm.

Triển khai các quy định pháp luật về đầu tư công, Quảng Bình là một trong những địa phương thực hiện sớm nhất việc ban hành Nghị quyết về Kế hoạch đầu tư công trung hạn. Từ năm 2015 - 2018, HĐND tỉnh đã ban hành 05 Nghị quyết về Kế hoạch đầu tư công (Nghị quyết số 108/2015/NQ-HĐND ngày 12/12/2015 về Kế hoạch đầu tư công trung hạn tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2016-2020, Nghị quyết số 11/2016/NQ-HĐND ngày 08/12/2016 về điều chỉnh Kế hoạch đầu tư công trung hạn tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2016-2020, Nghị quyết số 113/2015/NQ-HĐND ngày 11/12/2015 về Kế hoạch đầu tư công năm 2016; Nghị quyết số12/2016/NQ-HĐND ngày 08/12/2016 về Kế hoạch đầu tư công năm 2017; Nghị quyết số 33/2017/NQ-HĐND ngày 08/12/2017 về Kế hoạch đầu tư công năm 2018).

Đối với việc thẩm tra dự thảo Nghị quyết về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020, do đây là công việc hoàn toàn mới, có tầm quan trọng cho đầu tư phát triển cả giai đoạn nên Ban đã thận trọng tiến hành các bước thẩm tra, tích cực phối hợp với cơ quan chuyên môn tiến hành thẩm tra ngay từ lúc đang xây dựng dự thảo. Qua nghiên cứu các quy định của pháp luật và thực tế tại địa phương, Ban đã phát hiện ra một số vấn đề còn bất cập, thiếu sót khi áp dụng Luật và các văn bản hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Xét thấy các điều kiện ban hành Nghị quyết chưa đủ, như: chưa có Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Đầu tư công, quy trình xây dựng Kế hoạch đầu tư công thực hiện theo văn bản hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhưng cơ quan xây dựng dự thảo thực hiện chưa đầy đủ các bước, thiếu cơ sở pháp lý về cơ cấu nguồn vốn và khả năng cân đối vốn do chưa có thông báo nguồn vốn ngân sách Trung ương,... Do đó, quá trình thẩm tra Ban đã đề nghị lùi thời gian ban hành Nghị quyết vào kỳ họp cuối năm 2015 nhưng UBND tỉnh vẫn đề nghị trình HĐND tỉnh quyết định tại kỳ họp giữa năm 2015 (kỳ họp thứ 14, HĐND tỉnh khóa XVI). Vì vậy, sau 01 năm áp dụng Nghị quyết vào thực tế đã bộc lộ nhiều bất cập: cơ cấu nguồn vốn đầu tư phải điều chỉnh để phù hợp với nguồn vốn do Trung ương thông báo; một số dự án cấp bách chưa được đưa vào kế hoạch cần được bổ sung; một số dự án trong kế hoạch nhưng chưa cần thiết nên phải đưa ra khỏi kế hoạch; nhiều dự án phải điều chỉnh tổng mức đầu tư, tên dự án, thời gian triển khai;.. UBND tỉnh đã chỉ đạo thực hiện các thủ tục điều chỉnh, bổ sung và được HĐND tỉnh thông qua tại kỳ họp thường lệ cuối năm 2016.

Việc thẩm tra Kế hoạch đầu tư công hàng năm trước khi trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết cũng được Ban kinh tế - ngân sách triển khai đúng quy định về trình tự, thủ tục, luôn quan tâm bảo đảm nâng cao chất lượng thẩm tra. Ban đã chủ động phân công và chỉ đạo Văn phòng nắm bắt thông tin, tập trung nghiên cứu các quy định liên quan, khảo sát thực tế để phục vụ công tác thẩm tra. Quá trình thẩm tra các dự thảo Nghị quyết, căn cứ vào Kế hoạch đầu tư công trung hạn đã được quyết định để xem xét sự phù hợp. Đối với những công trình khởi công mới, Ban xem xét tính phù hợp với quy hoạch, sự cần thiết đầu tư, mục tiêu đề án, địa điểm, quy mô, lộ trình đầu tư có phù hợp với khả năng cân đối ngân sách nhà nước. Qua kết quả thẩm tra, Ban đã đề nghị cơ quan dự thảo xem xét, điều chỉnh nguồn vốn, điều chỉnh một số danh mục công trình, dự án để đảm bảo phù hợp với kế hoạch và khả năng nguồn vốn, quan tâm bố trí vốn để giải quyết dứt điểm nợ đọng xây dựng cơ bản, được cơ quan chuyên môn tiếp thu chỉnh sửa theo đề nghị. Nhờ thực hiện nghiêm túc trình tự các bước thẩm tra nên chất lượng các Nghị quyết về đầu tư công hàng năm đều có tính khả thi cao, không có chỉnh sửa. Tại các kỳ họp HĐND tỉnh, từ ý kiến thẩm tra của Ban kinh tế - ngân sách, các phiên thảo luận, chất vấn được các đại biểu tham gia đạt kết quả cao. Cụ thể như: nhiều ý kiến thảo luận, tranh luận về việc phân bổ vốn đầu tư hạ tầng cho trung tâm huyện lỵ mới Quảng Trạch, việc xác định các dự án khẩn cấp, cần thiết để bổ sung vào Kế hoạch đầu tư công trung hạn, việc bố trí vốn cho công trình Đường điện chiếu sáng từ Trạm thu phí Quán Hàu đến FLC,… Báo cáo thẩm tra của Ban kinh tế - ngân sách luôn đảm bảo đúng thời gian quy định, có chất lượng và có tính phản biện cao, được đa số đại biểu tán thành, được UBND tỉnh, cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiêm túc tiếp thu, chỉnh lý đầy đủ theo nội dung thẩm tra, qua đó góp phần nâng cao chất lượng kỳ họp, các nghị quyết được thông qua cũng như nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND tỉnh.

Các nội dung UBND tỉnh xin ý kiến Thường trực HĐND tỉnh giữa 02 kỳ họp từ năm 2016 đến nay đa số liên quan đến đầu tư công, như: bổ sung, điều chỉnh Kế hoạch đầu tư công; phân bổ vốn đầu tư; xin ý kiến về chấp thuận chủ trương đầu tư, phê duyệt chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư các dự án nhóm B, dự án nhóm C trọng điểm; chuyển nguồn ngân sách;… Sau khi có chỉ đạo, phân công của Thường trực HĐND tỉnh, Ban đã tiến hành thẩm tra làm cơ sở để Thường trực HĐND tỉnh cho ý kiến, quyết định. Qua nghiên cứu các hồ sơ, tài liệu liên quan kết hợp xem xét thực tế, Ban đã phát hiện một số nội dung của một số dự án chưa phù hợp về: cơ cấu nguồn vốn, khả năng cân đối vốn đầu tư, quy mô dự án, thời gian thực hiện,… Từ đó, Ban đã có nhiều ý kiến phản biện, đề nghị Thường trực HĐND tỉnh có ý kiến để UBND tỉnh điều chỉnh, bổ sung nhằm đảm bảo các quy định liên quan, phù hợp hơn với thực tế tại địa phương, được Thường trực HĐND tỉnh chấp nhận đưa vào nội dung văn bản cho ý kiến, quyết định.

Từ các hoạt động thẩm tra trong thời gian qua, Ban kinh tế - ngân sách rút ra một số kinh nghiệm sau:

Thứ nhất: Trên cơ sở phân công của Thường trực HĐND tỉnh, cần chủ động xây dựng kế hoạch thẩm tra ngay từ sớm, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng đồng chí ủy viên và các chuyên viên tham mưu để chủ động thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời, bám sát các quy định liên quan, tập trung nghiên cứu, xem xét thực tế để có kết quả thẩm tra chính xác, đạt chất lượng cao.

Thứ hai: Phối hợp chặt chẽ với UBND và các cơ quan chuyên môn của UBND trong quá trình chuẩn bị tờ trình trình HĐND. Việc tiếp cận các nội dung thẩm tra ngay từ đầu và trong suốt quá trình chuẩn bị tài liệu trình của các cơ quan chuyên môn và UBND nhằm nắm bắt sớm các thông tin, đồng thời, đôn đốc việc gửi tài liệu đến các cơ quan thẩm tra trước khi khai mạc kỳ họp HĐND bảo đảm thời gian, tiến độ theo quy định.

Thứ ba: Báo cáo thẩm tra phải thể hiện rõ căn cứ pháp lý và quan điểm của Ban về nội dung thẩm tra. Báo cáo thẩm tra cũng phải nêu được nội dung nào phù hợp quy định pháp luật, phù hợp thực tiễn, có tính khả thi, vì sao? Nội dung nào không phù hợp pháp luật, không phù hợp thực tiễn, không khả thi, vì sao? Kèm theo đó là những đề xuất điều chỉnh của Ban. Đây là thông tin quan trọng để đại biểu xem xét, thảo luận trước khi quyết định biểu quyết thông qua Nghị quyết tại kỳ họp.

2. Về giám sát chuyên đề

6 tháng đầu năm 2018, Ban kinh tế - ngân sách đã thực hiện hoàn thành cuộc giám sát chuyên đề “Tình hình thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020 trên địa bàn tỉnh”.

Để triển khai hoạt động giám sát chuyên đề đảm bảo chất lượng và tiến độ, trước hết, Ban đã xây dựng kế hoạch giám sát phù hợp, sát thực với nội dung chuyên đề đã lựa chọn. Đề cương gợi ý báo cáo được xây dựng chi tiết, đúng trọng tâm và đủ các thông tin phục vụ cho nội dung giám sát, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của đối tượng giám sát, thuận tiện cho đối tượng giám sát xây dựng báo cáo và giúp cho Đoàn giám sát có những căn cứ để trao đổi, làm rõ và thuận lợi hơn cho công tác tổng hợp, xây dựng báo cáo kết quả giám sát. Kế hoạch giám sát, các tài liệu liên quan và dự kiến thời gian giám sát được xây dựng sớm, gửi trước cho thành viên Đoàn giám sát để bố trí, sắp xếp thời gian tham gia Đoàn. Đồng thời, đôn đốc đối tượng giám sát gửi báo cáo để gửi sớm cho thành viên có thời gian nghiên cứu trước các nội dung cần chất vấn, nêu vấn đề, phản biện và kết luận vấn đề tại buổi giám sát.

Khi tiến hành giám sát ở các cơ quan, đơn vị, địa phương Ban đã kết hợp giữa hình thức giám sát trực tiếp và gián tiếp. Đối với giám sát trực tiếp, Đoàn giám sát làm việc trực tiếp tại các cơ quan, đơn vị theo trình tự: nghe cơ quan, đơn vị báo cáo; thành viên Đoàn giám sát thảo luận, chất vấn; cơ quan, đơn vị giải trình, làm rõ những yêu cầu của Đoàn giám sát; Trưởng Đoàn giám sát kết luận sơ bộ tại buổi làm việc; xem xét thực tế nếu thấy cần thiết. Đối với giám sát qua báo cáo, Đoàn giám sát nghiên cứu báo cáo của các đối tượng được giám sát để thu thập thông tin, số liệu phục vụ nội dung giám sát, khi cần, có thể làm việc trực tiếp để làm rõ thêm. Thực tế cho thấy, qua giám sát vừa nghe báo cáo vừa đi khảo sát thực tế mới có thể thấy hết những vấn đề xảy ra ở cơ sở mà đối tượng giám sát chưa báo cáo rõ. Ví dụ như: ngoài báo cáo của các cơ quan được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về đầu tư công, Ban kinh tế - ngân sách đã thu thập, xem xét các tài liệu liên quan phát hiện thêm nhiều thông tin quan trọng về nguồn vốn được ngân sách Trung ương phân bổ chưa xác định đúng; số liệu nợ xây dựng cơ bản cấp huyện, xã báo cáo chưa đủ; ngoài nguồn vốn đầu tư phát triển được đưa vào Kế hoạch đầu tư công còn có các nguồn vốn có tính chất đầu tư (nguồn vốn sự nghiệp, nguồn dự phòng ngân sách, nguồn tiết kiệm chi ngân sách,...) cũng đã tham gia vào đầu tư công nhưng thiếu nguyên tắc, tiêu chí phân bổ nên việc cấp phát vẫn còn mang tính chất “xin-cho”, chưa đảm bảo công bằng giữa các địa phương. Từ đó, Ban kinh tế - ngân sách đã có kiến nghị để khắc phục, được UBND tỉnh tiếp thu và chỉ đạo cơ quan chuyên môn thực hiện các kiến nghị.

Ngoài việc kết hợp giám sát trực tiếp và gián tiếp, Ban kinh tế - ngân sách luôn chú trọng thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, đặc biệt là thông tin từ cơ sở, các tổ chức Đảng, đoàn thể, các thông tin phản ánh trên báo chí hoặc cơ quan truyền thông khác, qua tiếp xúc cử tri, tiếp công dân. Qua đó đã nắm bắt thêm nhiều vấn đề phục vụ cho cuộc giám sát để có cách nhìn khách quan hơn nhằm đánh giá đúng tình hình. Ví dụ như: cử tri đề nghị sớm thi công dự án Đường từ Quốc lộ 1A về nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp vì dự án đã giải phóng mặt bằng nhưng tạm dừng từ năm 2017, Ban kinh tế - ngân sách đã tiếp cận thực tế dự án và phát hiện công tác khảo sát địa chất không kỹ nên khi thi công xảy ra sụt lún phải điều chỉnh hồ sơ, quá trình triển khai kéo dài bị cắt vốn nên phải dừng thi công tạo bức xúc trong dư luận; qua phản ánh của báo chí, công trình Đường cấp phối vào khu sản xuất thôn Lâm Khai, xã Hóa Hợp (Minh Hóa) thanh toán vượt khối lượng thi công, Ban kinh tế - ngân sách đã trực tiếp làm việc để xác định rõ sự việc: nguyên nhân là do yêu cầu thời hạn giải ngân từ nhà tài trợ vốn đầu tư nên phải làm thủ tục thanh toán, số tiền của khối lượng chưa hoàn thành do UBND xã Hóa Hợp quản lý, đến khi nhà thầu thi công hoàn chỉnh công trình thì chuyển hết cho nhà thầu, đến nay dự án đã giải quyết xong các vướng mắc, hoàn thành nghiệm thu bàn giao đưa vào sử dụng.

Qua giám sát chuyên đề “Tình hình thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020 trên địa bàn tỉnh”, Ban kinh tế - ngân sách đã đánh giá những mặt đạt được, chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của các sở, ban, ngành, đơn vị, địa phương liên quan, như: nợ đọng xây dựng cơ bản của cấp huyện, cấp xã còn cao; việc thu hồi tạm ứng đối với các dự án tạm ứng quá hạn khó đòi còn lớn, nhiều dự án hết hạn bảo lãnh nhưng không gia hạn; công tác bồi thường giải phóng mặt bằng của một số dự án còn chậm làm ảnh hưởng tiến độ thi công công trình; trách nhiệm của một số chủ đầu tư còn hạn chế, nhất là cấp xã; một số đơn vị tư vấn, khảo sát, thiết kế năng lực yếu; hoạt động giám sát và đánh giá đầu tư của các ngành, địa phương, chủ đầu tư theo Nghị định 84/2015/NĐ-CP ngày 30/9/2015 của Chính phủ và công tác giám sát cộng đồng chưa thực sự được quan tâm thường xuyên; công tác phối hợp quản lý, phân bổ các nguồn vốn có tính chất đầu tư giữa các cơ quan liên quan có lúc chưa chặt chẽ; việc bố trí các nguồn vốn có tính chất đầu tư còn thiếu tiêu chí, nguyên tắc phân bổ nên chưa đảm bảo công bằng giữa các địa phương;… Qua đó, Ban đã kiến nghị, đề xuất với UBND tỉnh và các cơ quan, địa phương, đơn vị để khắc phục những tồn tại hạn chế, tổ chức thực hiện đúng quy định của pháp luật, không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả đầu tư công.

Kết thúc cuộc giám sát, Ban đã có báo cáo kết quả giám sát với HĐND tỉnh tại kỳ họp thường lệ giữa năm 2018. Thông tin từ báo cáo kết quả giám sát của Ban là những cứ liệu quan trọng để đại biểu thảo luận, chất vấn tại kỳ họp. Các kiến nghị của Ban qua cuộc giám sát đã được UBND tỉnh chỉ đạo cơ quan chuyên môn nghiêm túc thực hiện.

Từ hoạt động giám sát chuyên đề, Ban kinh tế - ngân sách rút ra một số kinh nghiệm sau:

Thứ nhất: Để nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động giám sát chuyên đề, cần chuẩn bị kỹ những việc trước khi giám sát: Khi xây dựng kế hoạch giám sát chi tiết, phải xác định rõ những nội dung sau: Sự cần thiết phải tiến hành giám sát, mục đích, yêu cầu, phạm vi, đối tượng được giám sát, thời gian thực hiện; muốn thực hiện tốt điều này cần nắm biết rõ các quy định của pháp luật, các khâu công tác có liên quan vấn đề giám sát; những điều kiện cần thiết đảm bảo cho hoạt động giám sát. Đề cương đặt ra sát với yêu cầu, trong đó gợi ý đề cương phải chính xác, có thể cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến nội dung giám sát, đồng thời phải sát thực với chức năng, nhiệm vụ của đối tượng giám sát. Đề cương càng chi tiết thì càng thuận tiện cho đối tượng giám sát xây dựng báo cáo và giúp cho Đoàn giám sát có những căn cứ để trao đổi, làm rõ và thuận lợi hơn cho công tác tổng hợp, xây dựng báo cáo kết quả giám sát. Trước khi đề cương phát hành nên tham khảo thêm ý kiến của chuyên gia và ý kiến của một số cơ quan chuyên môn thuộc đối tượng giám sát để có sự thống nhất, tạo thuận lợi, dễ dàng khi xây dựng báo cáo gửi đến Ban đảm bảo đầy đủ các thông tin theo yêu cầu.

Thứ hai: Khi tiến hành giám sát ở các cơ quan, đơn vị, địa phương cần kết hợp chặt chẽ giữa hình thức nghe báo cáo và xem xét, kiểm tra thực tế tại cơ sở. Khảo sát thực tế được tiến hành từ việc nghiên cứu hồ sơ đến xem xét thực địa. Bên cạnh đó, Thành viên Đoàn giám sát phải nắm vững chủ trương của Đảng, quy định của pháp luật về nội dung giám sát, nghiên cứu kỹ các báo cáo, kết hợp với xem xét các hồ sơ cần thiết có liên quan,... đặc biệt, cần thu thập đầy đủ các thông tin để có sự so sánh, đối chiếu kết quả thực hiện với báo cáo của đơn vị được giám sát, so sánh với các quy định hiện hành của Nhà nước, nghị quyết của HĐND để rút ra được những kết luận đúng, đề xuất các kiến nghị hợp lý, khả thi. Từ những kinh nghiệm thực tiễn này, Ban kinh tế - ngân sách đã phát hiện nhiều vấn đề mà đối tượng giám sát chưa cung cấp đầy đủ.

Thứ ba: Vai trò của thông tin phục vụ giám sát cũng rất quan trọng, đây là một trong những yếu tố tạo tạo nên sự thành công của cuộc giám sát. Chủ thể giám sát không nên lệ thuộc hoàn toàn vào thông tin từ đối tượng chịu giám sát cung cấp mà luôn chú trọng thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau (thông tin từ cơ sở, các tổ chức Đảng, đoàn thể, các thông tin phản ánh trên báo chí hoặc cơ quan truyền thông khác, qua tiếp xúc cử tri, tiếp công dân). Trên cơ sở đó, phân tích, lựa chọn, đảm bảo tính đa chiều, khách quan, đầy đủ, chính xác của thông tin. Kết hợp thu thập thông tin từ kết quả thanh tra, kiểm tra, kết luận của kiểm toán để đánh giá kết quả giám sát và đưa ra những kiến nghị sau giám sát sát thực hơn.

Thứ tư: Sau khi kết thúc cuộc giám sát, Báo cáo kết quả giám sát phải đảm bảo tính khách quan, chính xác, trung thực, phải chỉ rõ những hạn chế, tồn tại cụ thể, những vướng mắc, khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện, qua đó có những kiến nghị, đề xuất rõ ràng, chính xác, phù hợp, khả thi để các cơ quan tổ chức thực hiện được, tránh việc kết luận, kiến nghị chung chung, gây khó khăn cho việc thực hiện. Sau đó, Ban sẽ tiếp tục theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện kiến nghị của các đơn vị và sẽ tái giám sát nếu cần thiết.

Để nâng cao hơn nữa chất lượng giám sát lĩnh vực đầu tư công của HĐND, Ban kinh tế - ngân sách đề xuất một số giải pháp như sau:

Trước hết, cần tập trung nâng cao năng lực cho các đại biểu HĐND trong lĩnh vực tài chính - ngân sách, nhất là lĩnh vực đầu tư XDCB nhằm giúp cho đại biểu có kiến thức phân tích, tổng hợp các nguồn vốn, chương trình đầu tư; cung cấp đầy đủ, chuẩn xác tình hình thu, chi ngân sách và tình hình đầu tư XDCB của địa phương hằng năm để đại biểu HĐND có thêm thông tin, làm cơ sở xem xét, giám sát và quyết định tại kỳ họp.

Thứ hai, cần nâng cao năng lực, trách nhiệm của ủy viên các Ban trong hoạt động giám sát: tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách của các Ban có năng lực cao, kiến thức sâu về lĩnh vực được phân công, đồng thời chú trọng bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng giám sát cho các ủy viên các Ban. Bên cạnh đó, các ủy viên cũng phải tự nâng cao trách nhiệm, nhận thức đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của mình, xác định rõ trách nhiệm trước cử tri và trước HĐND, tham gia đầy đủ các hoạt động của các Ban.

Thứ ba, Thành viên của Đoàn giám sát cần dành thời gian nhiều hơn cho hoạt động giám sát. Đồng thời, cần tích cực nghiên cứu để phát hiện, kiến nghị khắc phục những hạn chế, khó khăn, vướng mắc, chấn chỉnh công tác quản lý. Trong quá trình giám sát cần đi sâu, tìm hiểu kỹ tình hình thực hiện tại cơ sở, yêu cầu đối tượng giám sát cung cấp thông tin đầy đủ, chi tiết để từ đó mới có cơ sở rút ra những kết luận đúng và đề xuất kiến nghị hợp lý, tránh tình trạng giám sát chung chung mang tính hình thức. Hoạt động giám sát của các Ban chỉ có chất lượng, hiệu quả thực sự khi kết luận giám sát đánh giá một cách toàn diện vấn đề giám sát, các kiến nghị giám sát được các đối tượng giám sát tiếp thu, thực hiện nghiêm túc nhằm phát huy ưu điểm, khắc phục tồn tại hạn chế, được các cơ quan nhà nước có liên quan giải quyết triệt để.

Thứ tư, cần chủ động phối hợp với cơ quan tài chính, kế hoạch và đầu tư và các cơ quan liên quan để giám sát ngay từ khâu xây dựng dự toán, phương án phân bổ ngân sách cho đầu tư công, không thụ động, chờ có báo cáo hoàn chỉnh mà tiếp cận ngay trong quá trình UBND tỉnh họp cho ý kiến bước đầu để tiến hành dự thảo báo cáo thẩm tra. Đồng thời, có thể tham gia kiểm tra thực tế một số dự án dự kiến đưa vào kế hoạch đầu tư công. Trước khi quyết định bổ sung các dự án vào Kế hoạch đầu tư công, cần nắm bắt kỹ thông tin các công trình, dự án do UBND tỉnh đề xuất, tiến hành khảo sát thực địa, đồng thời yêu cầu cơ quan chuyên môn giải trình thêm, trên cơ sở đó, tham mưu cho HĐND quyết định.

Thứ năm, thực hiện tốt công tác phối hợp giữa HĐND với cơ quan kiểm toán nhà nước để thu thập các thông tin sau kết quả kiểm toán đồng thời giám sát việc thực hiện các kiến nghị của cơ quan kiểm toán nhà nước.

Thứ sáu, Sau giám sát, cần theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị để đánh giá đúng kết quả, hiệu lực giám sát. Cần có chế tài cụ thể đối với việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát. Nghiên cứu ban hành Nghị quyết của HĐND sau khi kết thúc cuộc giám sát theo quy định của pháp luật. Có như vậy, hiệu quả giám sát mới được nâng lên./. 

Văn Duyên